Αγάπη προς τον εχθρό: Ευαγγέλιο Β' Κυριακής Λουκά

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ A' Κυριακής Λουκά (Λουκ. στ΄ 31-36)

Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς· ἑαυτοῦ μαθηταίς: «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. Καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι. Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. Καὶ ἐὰν δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα. Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».

Νεοελληνική Απόδοση

Είπεν ο Κύριος στους μαθητάς Του: «Να φέρεσθε προς τους άλλους όπως θα ηθέλατε να φερθούν σ’ εσάς. Εάν αγαπάτε μόνον εκείνους που σας αγαπούν, ποιαν χάριν έχετε; Και οι αμαρτωλοί αγαπούν εκείνους που τους αγαπούν. Και εάν κάνετε καλό εις εκείνους μόνον που σας κάνουν καλό, ποιαν χάριν έχετε; Και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν. Και εάν δανείζετε μόνον εις εκείνους, από τους οποίους ελπίζετε να τα πάρετε, ποιαν χάριν έχετε; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν εις τους αμαρτωλούς, διά να πάρουν πίσω ίσον ποσόν. Αλλά εσείς να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να κάνετε καλό και να δανείζετε όπου δεν ελπίζετε εις επιστροφήν και η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη και θα είσθε υιού του Υψίστου, διότι αυτός είναι καλός εις τους αχάριστους και κακούς. Να είσθε λοιπόν φιλεύσπλαγχνοι καθώς και ο Πατέρας σας είναι φιλεύσπλαγχνος».

Κήρυγμα

Σήμερα, καθώς συγκεντρωνόμαστε στον ιερό αυτό χώρο, η Αγία μας Εκκλησία, η στοργική Μητέρα όλων μας, μας προσκαλεί να εμβαθύνουμε στο ζωοποιό και απαιτητικό μήνυμα του Ευαγγελίου της Β' Κυριακής του Λουκά. Ο Κύριος και Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός, με λόγια απλά μα ουράνιας σοφίας, θέτει ενώπιόν μας την κορωνίδα της χριστιανικής ζωής: την αγάπη, όχι μόνο προς τους πλησίον μας, αλλά και προς τους εχθρούς μας.

"Καθώς θέλετε να σας κάνουν οι άνθρωποι, κι εσείς κάνετε σ' αυτούς το ίδιο."

Αυτός ο "χρυσός κανόνας", αυτός ο πανανθρώπινος νόμος, θεμέλιο κάθε υγιούς κοινωνίας, γίνεται από τον Χριστό αφετηρία για ένα ακόμη υψηλότερο κάλεσμα. Δεν μας καλεί απλώς στην αμοιβαιότητα, στην ανταπόδοση, στην ισορροπία των σχέσεων. Μας καλεί στην υπέρβαση των ορίων της ανθρώπινης λογικής, στην αγάπη που δεν γνωρίζει όρια, που δεν κάνει διακρίσεις, που δεν ζητά ανταλλάγματα.

Αυτός ο "χρυσός κανόνας", αυτός ο πανανθρώπινος νόμος, θεμέλιο κάθε υγιούς κοινωνίας, ηχεί οικείος όχι μόνο στα χριστιανικά μας ώτα, αλλά και σε εκείνα που είχαν την τύχη να ακούσουν τη σοφία των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Ο ίδιος ο Πλάτων, στο διάλογό του "Κρίτων", έθετε το ερώτημα: "Δεν πρέπει να ανταποδίδουμε το κακό με το κακό, όπως πιστεύουν οι πολλοί;". Και ο Σωκράτης απαντούσε: "Όχι, σε καμία περίπτωση".

Ακόμα και η κοσμική ψυχολογία αναγνωρίζει την αξία της ενσυναίσθησης, της ικανότητάς μας να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, να κατανοούμε τα συναισθήματά του και να δρούμε με τρόπο που θα θέλαμε να μας συμπεριφερθούν.

''Αλλά εσείς να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να κάνετε καλό και να δανείζετε όπου δεν ελπίζετε εις επιστροφήν και η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη και θα είσθε υιού του Υψίστου, διότι αυτός είναι καλός εις τους αχάριστους και κακούς''.

Αυτά τα λόγια, ακόμη και σήμερα, ηχούν παράδοξα, προκλητικά. Πόσο μάλλον τότε, σε έναν κόσμο βυθισμένο στην αντεκδίκηση και τη βία, όπου το "οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος" ήταν ο κανόνας. Ο Χριστός, όμως, ανοίγει ένα νέο μονοπάτι, το μονοπάτι της αγάπης που δεν είναι απλώς συναίσθημα, αλλά θυσία, προσφορά, ομοίωση με τον ίδιο τον Θεό.

Αυτή η αγάπη δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, μια θεωρητική ιδέα. Είναι μια συγκεκριμένη στάση ζωής, που εκδηλώνεται με έργα, με συγχωρητικότητα, με κατανόηση, με προσευχή. Είναι η αγάπη που μιμείται την αγάπη του Θεού, ο οποίος "τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους." Είναι η αγάπη που βλέπει σε κάθε άνθρωπο, ακόμη και στον εχθρό, την εικόνα του Θεού, την δυνατότητα για μετάνοια και σωτηρία.

Ας αναλογιστούμε, αγαπητοί μου: Πώς αυτό το ουράνιο κάλεσμα εφαρμόζεται στη δική μας ζωή; Στον κόσμο που ζούμε, που τόσο συχνά σπαράσσεται από διχόνοια, μίσος, πόλωση, πόσο εύκολο είναι να αγαπάμε τους εχθρούς μας, να συγχωρούμε αυτούς που μας πλήγωσαν;

Η απάντηση είναι δύσκολη. Και η δυσκολία αυτή δεν είναι σημερινή. Είναι μια δυσκολία που βιώνει ο άνθρωπος από την πτώση του στον Παράδεισο. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος αποξενώθηκε από τον Θεό, η αγάπη έγινε αγώνας, η συγχώρεση έγινε θυσία, η ειρήνη έγινε πόθος.

Αλλά η δυσκολία δεν σημαίνει αδυναμία. Ο Χριστός δεν μας καλεί σε κάτι που δεν μπορούμε να επιτύχουμε. Μας καλεί σε κάτι που απαιτεί αγώνα, μετάνοια, προσευχή. Αλλά είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην αληθινή ειρήνη, την εσωτερική γαλήνη, την ένωση με τον Θεό.

Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, αυτοί οι φωτεινοί οδοδείκτες, μας δείχνουν τον δρόμο. Ο πρωτομάρτυρας Στέφανος, ενώ λιθοβολούνταν, προσευχόταν για τους διώκτες του: "Κύριε, μη στήσης αυτοίς την αμαρτίαν ταύτην." Ο Άγιος Νεκτάριος, μέσα σε συκοφαντίες και διωγμούς, παρέμενε πράος και συγχωρητικός, λέγοντας: "Όσοι με κακολογούν, ας έχουν την ευχή μου." Αμέτρητοι ακόμη, άνδρες και γυναίκες, έζησαν και μαρτύρησαν για την αγάπη του Χριστού, φανερώνουν το αληθινό νόημα της ζωής.

Ας προσπαθήσουμε κι εμείς, με τη χάρη του Θεού, να ακολουθήσουμε αυτό το μονοπάτι. Να αγαπάμε όχι μόνο αυτούς που μας αγαπούν, αλλά και αυτούς που μας μισούν. Να συγχωρούμε όχι μόνο αυτούς που μας ζητούν συγχώρεση, αλλά και αυτούς που μας αδικούν. Να προσευχόμαστε όχι μόνο για τους φίλους μας, αλλά και για τους εχθρούς μας.

Να θυμόμαστε ότι η αγάπη προς τον εχθρό δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη. Δεν είναι υποχώρηση, αλλά νίκη. Δεν είναι ήττα, αλλά θρίαμβος. Είναι η νίκη του καλού επί του κακού, του φωτός επί του σκότους, της αγάπης επί του μίσους.

Ας μην ξεχνάμε ότι η αγάπη προς τον εχθρό είναι η κορυφαία έκφραση της χριστιανικής μας πίστης. Είναι το σημάδι ότι είμαστε πραγματικά μαθητές του Χριστού, που είπε: "Εν τούτω γνώσονται πάντες ότι εμοί μαθηταί εστε, εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις." Είναι η απόδειξη ότι έχουμε ενωθεί με τον Χριστό, που μας δίδαξε να προσευχόμαστε: "Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών."

Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να ζήσουμε αυτή την αγάπη, όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα. Να γίνουμε φως στον σκοτεινό κόσμο, αλάτι στη γη, ζωντανό παράδειγμα της αγάπης του Χριστού. Γιατί μόνο έτσι θα γίνουμε πραγματικά παιδιά του Θεού, που είναι "χρηστός και επί τους αχαρίστους και πονηρούς". Μόνο έτσι θα γευτούμε την αληθινή χαρά και ειρήνη που ο κόσμος δεν μπορεί να μας δώσει. Μόνο έτσι θα εισέλθουμε στη Βασιλεία των Ουρανών, όπου βασιλεύει η αιώνια αγάπη.

Και ας μην ξεχνάμε, αγαπητοί μου, ότι η αγάπη προς τον εχθρό δεν είναι μια μεμονωμένη πράξη, αλλά μια συνεχής στάση ζωής. Δεν είναι κάτι που κάνουμε μια φορά και μετά το ξεχνάμε, αλλά κάτι που καλλιεργούμε καθημερινά, με υπομονή, επιμονή και προσευχή.

Ας θυμόμαστε ότι ο εχθρός μας μπορεί να είναι ο οικείος μας, ο φίλος μας, ο συνάδελφός μας, ακόμη και ο ίδιος μας ο εαυτός. Μπορεί να είναι ο άνθρωπος που μας πλήγωσε, που μας αδίκησε, που μας πρόδωσε. Αλλά μπορεί να είναι και ο άνθρωπος που απλώς μας ενοχλεί, που μας δυσκολεύει, που μας αντιτίθεται.

Η αγάπη προς τον εχθρό δεν σημαίνει ότι εγκρίνουμε τις πράξεις του, ότι δικαιολογούμε τη συμπεριφορά του, ότι τον αφήνουμε να μας βλάπτει. Σημαίνει ότι τον βλέπουμε με τα μάτια του Θεού, με συμπόνια και ευσπλαχνία. Σημαίνει ότι προσευχόμαστε για τη μετάνοιά του, για τη σωτηρία του. Σημαίνει ότι του δίνουμε την ευκαιρία να αλλάξει, να μεταμορφωθεί.

Και αν ακόμη ο εχθρός μας δεν αλλάξει, αν ακόμη επιμένει στην εχθρότητά του, η δική μας αγάπη δεν πρέπει να μειωθεί. Αντίθετα, πρέπει να ενταθεί, να γίνει ακόμη πιο δυνατή, ακόμη πιο φωτεινή. Γιατί η αγάπη μας δεν εξαρτάται από την ανταπόκριση του άλλου, αλλά από την πιστότητά μας στον Χριστό.

Ας μην ξεχνάμε, τέλος, ότι η αγάπη προς τον εχθρό είναι το κλειδί για την ειρήνη του κόσμου. Όσο υπάρχουν μίση, διχόνοιες, συγκρούσεις, ο κόσμος θα παραμένει σε αναταραχή. Όταν όμως η αγάπη του Χριστού κυριαρχήσει στις καρδιές μας, τότε θα έρθει η αληθινή ειρήνη, η ειρήνη που ξεπερνά κάθε ανθρώπινη κατανόηση.

Ας προσευχηθούμε, λοιπόν, αγαπητοί μου, να μας δώσει ο Κύριος τη δύναμη να αγαπάμε τους εχθρούς μας, να συγχωρούμε αυτούς που μας πληγώνουν, να προσευχόμαστε για αυτούς που μας αδικούν. Ας Τον παρακαλέσουμε να μας κάνει άξιους να ζήσουμε το μήνυμα της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής, ώστε να γίνουμε πραγματικά παιδιά του Θεού, κληρονόμοι της Βασιλείας Του.