Ευαγγέλιο Κυριακής Η' Λουκά - Του Καλού Σαμαρείτη

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Λουκ. ι΄ 25-37)

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, νομικός τις προσῆλθε τῷ Ιησοῦ ἐκπειράζων αὐτὸν καὶ λέγων· διδάσκαλε, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω; Ὁ δὲ εἶπε πρὸς αὐτόν· ἐν τῷ νόμῳ τί γέγραπται; πῶς ἀναγινώσκεις;

Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου, καὶ τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν· εἶπε δὲ αὐτῷ· ὀρθῶς ἀπεκρίθης· τοῦτο ποίει καὶ ζήσῃ.

Ὁ δὲ θέλων δικαιοῦν ἑαυτὸν εἶπε πρὸς τὸν ᾿Ιησοῦν· καὶ τίς ἐστί μου πλησίον;

Ὑπολαβὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· ἄνθρωπός τις κατέβαινεν ἀπὸἹερουσαλὴμ εἰς Ἱεριχώ, καὶ λῃσταῖς περιέπεσεν· οἳ καὶ ἐκδύσαντες αὐτὸν καὶ πληγὰς ἐπιθέντες ἀπῆλθον ἀφέντες ἡμιθανῆ τυγχάνοντα.

Κατὰ συγκυρίαν δὲ ἱερεύς τις κατέβαινεν ἐν τῇ ὁδῷ ἐκείνῃ, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἀντιπαρῆλθεν.

Ὁμοίως δὲ καὶ Λευΐτης γενόμενος κατὰ τὸν τόπον, ἐλθὼν καὶ ἰδὼν ἀντιπαρῆλθε.

Σαμαρείτης δέ τις ὁδεύων ἦλθε κατ᾿ αὐτόν, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἐσπλαγχνίσθη, καὶ προσελθὼν κατέδησε τὰ τραύματα αὐτοῦ ἐπιχέων ἔλαιον καὶ οἶνον, ἐπιβιβάσας δὲ αὐτὸν ἐπὶ τὸ ἴδιον κτῆνος ἤγαγεν αὐτὸν εἰς πανδοχεῖον καὶ ἐπεμελήθη αὐτοῦ· καὶ ἐπὶ τὴν αὔριον ἐξελθών, ἐκβαλὼν δύο δηνάρια ἔδωκε τῷ πανδοχεῖ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἐπιμελήθητι αὐτοῦ, καὶ ὅτι ἂν προσδαπανήσῃς, ἐγὼ ἐν τῷ ἐπανέρχεσθαί με ἀποδώσω σοι.

Τίς οὖν τούτων τῶν τριῶν πλησίον δοκεῖ σοι γεγονέναι τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς λῃστάς;

Ὁ δὲ εἶπεν· ὁ ποιήσας τὸ ἔλεος μετ᾿ αὐτοῦ. Εἶπεν οὖν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· πορεύου καὶ σὺ ποίει ὁμοίως.

Νεοελληνική Απόδοση:

Τον καιρό εκείνο, προσήλθε στον Ιησού ένας νομικός και με σκοπό να τον πειράξη, τού είπε, «Διδάσκαλε, τι να κάνω διά να κληρονομήσω ζωήν αιώνιον;».

Αυτός δε του είπε, «Εις τον νόμον τι είναι γραμμένον; Τι διαβάζεις;».

Εκείνος απεκρίθη, «Να αγαπήσης Κύριον τον Θεόν σου με όλην την καρδιά σου και με όλην την ψυχήν σου και με όλην την δύναμίν σου και με όλην την διάνοιάν σου και τον πλησίον σου όπως τον εαυτόν σου».

«Ορθά αποκρίθηκες», είπε ο Ιησούς, «κάνε αυτό και θα ζήσης». Εκείνος όμως ήθελε να δικαιώση τον εαυτόν του και είπε εις τον Ιησούν, «Και ποιος είναι ο πλησίον μου;».

Ο Ιησούς απήντησε, «Κάποιος κατέβαινε από την Ιερουσαλήμ εις την Ιεριχώ και έπεσε σε ληστάς, οι οποίοι αφού τον έγδυσαν και τον ετραυμάτισαν, έφυγαν και τον άφησαν μισοπεθαμένον.

Κατά σύμπτωση, ένας ιερεύς κατέβαινε εις τον δρόμον εκείνον αλλ’ όταν τον είδε, επέρασε από το απέναντι μέρος. Ομοίως και ένας Λευίτης, όταν έφθασε εις τον τόπον και τον είδε, επέρασε από το απέναντι μέρος.

Ένας όμως Σαμαρείτης, ενώ εβάδιζε, έφθασε κοντά του και όταν τον είδε, τον σπλαγχνίσθηκε. Τον επλησίασε, έδεσε τα τραύματά του, αφού τα άλειψε με λάδι και κρασί, τον ανέβασε εις το δικό του ζώο και τον έφερε εις ένα ξενοδοχείο και τον περιποιήθηκε. Όταν έφυγε, την επομένη ημέρα, έβγαλε δύο δηνάρια και τα έδωκε εις τον ξενοδόχο και του είπε, «Περιποιήσου τον και ο,τιδήποτε δαπανήσης επί πλέον, εγώ θα σου το αποδώσω όταν επιστρέψω».

Από τους τρεις αυτούς, ποιος σου φαίνεται ότι έγινε πλησίον εις εκείνον που έπεσε εις τους ληστάς;». Εκείνος δε είπε, «Αυτός που του έδειξε την ευσπλαγχνίαν». Και ο Ιησούς του είπε, «Πήγαινε και κάνε και εσύ το ίδιο».

Κήρυγμα

Αγαπητοί μου αδελφοί εν Χριστώ,

Την σημερινή Κυριακή, η Αγία μας Εκκλησία μας προβάλλει την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη (Λουκ. 10, 25-37), μια διαχρονική ιστορία που μας καλεί να αναλογιστούμε την έννοια της αγάπης προς τον πλησίον και να υπερβούμε τα όρια και τις προκαταλήψεις.

Ένας νομικός, θέλοντας να δοκιμάσει τον Κύριο, Τον ρωτά: «Διδάσκαλε, τι πρέπει να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;». Ο Ιησούς, με την σοφία Του, τον παραπέμπει στον Νόμο: «Τι είναι γραμμένο στον Νόμο; Πώς διαβάζεις;». Ο νομικός απαντά με τα λόγια του Μωυσή: «Να αγαπάς τον Κύριο τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά, με όλη σου την ψυχή, με όλη σου τη δύναμη και με όλη σου τη διάνοια, και τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου» (Δευτ. 6, 5; Λευιτ. 19, 18).

Ο Ιησούς, επιβεβαιώνοντας την απάντησή του, προσθέτει: «Κάνε αυτό και θα ζήσεις». Ο νομικός όμως, θέλοντας να δικαιολογήσει τον εαυτό του, ρωτά: «Και ποιος είναι ο πλησίον μου;».

Τότε ο Κύριος, με την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, μας δίνει μια απάντηση που ξεπερνά τα στενά όρια της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας. Μας δείχνει ότι πλησίον μας είναι κάθε άνθρωπος που έχει ανάγκη, ανεξάρτητα από την καταγωγή, την κοινωνική θέση ή τις πεποιθήσεις του. Μας καλεί να υπερβούμε τα όρια και τις προκαταλήψεις.

Ένας άνθρωπος κατεβαίνοντας από τα Ιεροσόλυμα στην Ιεριχώ, έπεσε θύμα ληστών. Οι ληστές τον λήστεψαν, τον ξυλοκόπησαν και τον άφησαν μισοπεθαμένο. Από τον δρόμο αυτόν πέρασαν ένας ιερέας και ένας Λευίτης, οι οποίοι, βλέποντας τον τραυματία, τον προσπέρασαν αδιάφορα.

Στη συνέχεια, πέρασε από τον ίδιο δρόμο ένας Σαμαρείτης. Εδώ, αγαπητοί μου, αξίζει να σταθούμε λίγο στην ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής. Οι Σαμαρείτες ήταν ένας λαός που οι Ιουδαίοι περιφρονούσαν βαθιά. Η έχθρα μεταξύ τους είχε ρίζες αιώνων, από την εποχή της Ασσυριακής αιχμαλωσίας. Οι Σαμαρείτες θεωρούνταν αιρετικοί, μολυσμένοι, ξένοι. Δεν υπήρχε καμία κοινωνική ή θρησκευτική συναναστροφή μεταξύ τους.

Οι Ιουδαίοι τους απέφευγαν, δεν έτρωγαν μαζί τους, δεν παντρεύονταν μαζί τους. Τους θεωρούσαν κατώτερους, μια απειλή για την καθαρότητα της πίστης τους.

Μέσα σε αυτό το κλίμα εχθρότητας και μίσους, η πράξη του Σαμαρείτη αποκτά ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα. Αυτός ο άνθρωπος, που λογικά θα έπρεπε να νιώθει μίσος για τον Ιουδαίο, βλέποντας τον τραυματία, «σπλαχνίστηκε». Ξεπέρασε τις προκαταλήψεις, την έχθρα, την αδιαφορία. Πλησίασε, περιποιήθηκε τις πληγές του, τον ανέβασε στο ζώο του, τον πήγε σε πανδοχείο, τον φρόντισε με τα ίδια του τα χέρια. Την επόμενη μέρα, έδωσε στον πανδοχέα χρήματα για να τον περιθάλψει και υποσχέθηκε να πληρώσει ό,τι επιπλέον χρειαστεί κατά την επιστροφή του.

Στο τέλος της παραβολής, ο Ιησούς ρωτά τον νομικό: «Ποιος από τους τρεις αυτούς, σου φαίνεται ότι έγινε πλησίον σε αυτόν που έπεσε στα χέρια των ληστών;». Ο νομικός, αναγκασμένος να παραδεχτεί την αλήθεια, απαντά: «Αυτός που έκανε το έλεος σε αυτόν».

Η παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, αγαπητοί μου αδελφοί, μας διδάσκει πολλά:

• Μας διδάσκει την αληθινή αγάπη. Η αγάπη δεν περιορίζεται σε λόγια και συναισθήματα, αλλά εκφράζεται με έργα. Ο Σαμαρείτης δεν αρκέστηκε στο να λυπηθεί τον τραυματία, αλλά έκανε ό,τι μπορούσε για να τον βοηθήσει.

• Μας διδάσκει την ευσπλαχνία. Η ευσπλαχνία είναι η ικανότητα να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και να νιώθουμε τον πόνο του. Ο Σαμαρείτης ένιωσε τον πόνο του τραυματία και γι' αυτό τον βοήθησε.

• Μας διδάσκει την υπέρβαση των προκαταλήψεων. Ο Σαμαρείτης ξεπέρασε τις προκαταλήψεις του απέναντι στους Ιουδαίους και βοήθησε έναν άνθρωπο που θεωρούνταν εχθρός του.

• Μας διδάσκει την αξία της προσφοράς. Η προσφορά στον πλησίον είναι μια πράξη αγάπης προς τον Θεό. Όταν βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, βοηθάμε τον ίδιο τον Χριστό (Ματθ. 25, 40).

Ο Κύριος, με την παραβολή αυτή, μας καλεί να αναθεωρήσουμε την αντίληψή μας για τον πλησίον. Μας δείχνει ότι η αγάπη δεν γνωρίζει σύνορα, δεν κάνει διακρίσεις. Πλησίον μας είναι κάθε άνθρωπος που έχει ανάγκη, ανεξάρτητα από την ταυτότητά του.

Ας θυμηθούμε και τα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Δεν υπάρχει πια Ιουδαίος ούτε Έλληνας, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει άνδρας ούτε γυναίκα· γιατί όλοι εσείς είστε ένας εν Χριστώ Ιησού» (Γαλ. 3, 28).

Η παραβολή του Καλού Σαμαρείτη δεν είναι απλώς μια όμορφη ιστορία. Είναι μια πρόσκληση να ζήσουμε την αγάπη στην καθημερινή μας ζωή. Είναι μια πρόσκληση να γίνουμε και εμείς «καλοί Σαμαρείτες» για όσους έχουν ανάγκη.

Στον σύγχρονο κόσμο μας, που χαρακτηρίζεται από τον ατομικισμό, η παραβολή αυτή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Καλούμαστε να ανοίξουμε τις καρδιές μας στους συνανθρώπους μας, να δείξουμε συμπόνια και να προσφέρουμε βοήθεια σε όσους υποφέρουν.

Ας θυμόμαστε τα λόγια του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου: «Δεν αρκεί να μην κάνουμε κακό στον πλησίον μας. Πρέπει να κάνουμε και το καλό». Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Καλού Σαμαρείτη και ας γίνουμε φορείς αγάπης και ελπίδας στον κόσμο. Ας μην ξεχνάμε, αδελφοί, ότι η αγάπη προς τον πλησίον είναι η πιο έμπρακτη μαρτυρία της πίστης μας.

Ας δούμε όμως και πώς η παραβολή αυτή συνδέεται με την διδασκαλία των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Ο Πλάτων, στον διάλογο "Ευθύφρων", αναζητά την ουσία της ευσέβειας. Ο Σωκράτης τον οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ευσέβεια είναι "το να φροντίζει κανείς τους θεούς". Αν μεταφέρουμε αυτή την έννοια στο επίπεδο των ανθρώπινων σχέσεων, θα λέγαμε ότι η ευσέβεια προς τον Θεό εκφράζεται με την φροντίδα προς τον πλησίον.

Ο Αριστοτέλης, στην "Ηθικά Νικομάχεια", ορίζει την φιλία ως "μία ψυχή σε δύο σώματα". Μια αληθινή φιλία, λοιπόν, βασίζεται στην αμοιβαία αγάπη, την αλληλοβοήθεια και την κοινή επιδίωξη του καλού. Ο Καλός Σαμαρείτης, με την ανιδιοτελή του πράξη, μας δείχνει πως η φιλία μπορεί να υπερβεί τα όρια της συγγένειας, της εθνικότητας και της θρησκείας.

Ας αναλογιστούμε, αδελφοί, πόσες φορές στην καθημερινή μας ζωή προσπερνάμε αδιάφορα τον "τραυματία" που συναντάμε στον δρόμο μας. Μπορεί να είναι ένας άστεγος που ζητιανεύει, ένας ηλικιωμένος που χρειάζεται βοήθεια, ένας συνάδελφος που αντιμετωπίζει δυσκολίες, ένας φίλος που νιώθει μοναξιά. Ας ανοίξουμε τα μάτια της ψυχής μας και ας δούμε τον Χριστό στο πρόσωπο κάθε ανθρώπου που υποφέρει.

Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του Κυρίου: "Ό,τι κάνατε σε έναν από αυτούς τους αδελφούς μου τους πιο μικρούς, το κάνατε σε μένα" (Ματθ. 25, 40).

Ας γίνουμε και εμείς "καλοί Σαμαρείτες", ας προσφέρουμε αγάπη, ελπίδα και φως σε έναν κόσμο που διψά για συμπόνια και αλληλεγγύη.

Αμήν.