Η Υποδοχή και η Προδοσία: Το Αιώνιο Μάθημα της Κυριακής των Βαΐων

Σήμερα, η Αγία μας Εκκλησία μας καλεί να πανηγυρίσουμε ένα γεγονός γεμάτο φως, δόξα, αλλά και βαθιά τραγικότητα: την Κυριακή των Βαΐων. Είναι η ημέρα που ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός εισέρχεται θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα, όχι ως ένας επίγειος βασιλιάς με στρατεύματα και ισχύ, αλλά «πραῢς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὄνον καὶ ἐπὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου» (Ματθ. 21:5), δηλαδή, «πράος και καθισμένος πάνω σε γάιδαρο, και πάνω σε πουλάρι, γέννημα υποζυγίου», εκπληρώνοντας τις προφητείες.

Ας ζωντανέψουμε για λίγο τη σκηνή, όπως μας την περιγράφουν οι Ευαγγελιστές (Ματθ. 21:1-11, Μάρκ. 11:1-11, Λουκ. 19:28-44, Ιωάν. 12:12-19). Πλήθη λαού, γεμάτοι ενθουσιασμό και ελπίδα, βγαίνουν να Τον προϋπαντήσουν. Κρατούν στα χέρια τους βάγια φοινίκων, σύμβολα νίκης και βασιλικής τιμής. Στρώνουν στο δρόμο Του τα ρούχα τους, μια πράξη υψίστης υποταγής και αναγνώρισης. Και οι φωνές τους αντηχούν στον αέρα, γεμάτες προσδοκία: «Ὡσαννά τῷ υἱῷ Δαυΐδ· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου· Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις!» (Ματθ. 21:9), που σημαίνει «Δόξα (ή Σώσε τώρα) στον γιο του Δαβίδ! Ευλογημένος αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου! Δόξα (ή Σώσε τώρα) σ’ εσένα που βρίσκεσαι στα ύψιστα!».

Τι σήμαιναν αυτές οι ζητωκραυγές; Σήμαιναν την αναγνώριση στο πρόσωπό Του του αναμενόμενου Μεσσία, του Βασιλιά που θα ελευθέρωνε το Ισραήλ. Σήμαιναν την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, για δικαιοσύνη, για ειρήνη. Ο λαός, ταλαιπωρημένος από τη ρωμαϊκή κατοχή και διψασμένος για έναν ηγέτη, βλέπει στον ταπεινό Διδάσκαλο από τη Γαλιλαία την εκπλήρωση των πόθων του. Τον υποδέχονται με δόξα, με τιμές που αρμόζουν σε βασιλιά, γιατί μέσα τους φώλιαζε η ελπίδα ότι Αυτός ήταν ο Λυτρωτής.

Και όμως, αδελφοί μου... πόσο γρήγορα αλλάζει το σκηνικό! Πόσο εύθραυστη αποδεικνύεται η ανθρώπινη καρδιά! Μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, οι ίδιοι άνθρωποι, ή τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος αυτού του πλήθους που ζητωκραύγαζε «Ωσαννά», θα βρίσκεται μπροστά στον Πόντιο Πιλάτο και θα κραυγάζει με μανία: «ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν!» (Ιωάν. 19:15), δηλαδή «Πάρ’ τον, πάρ’ τον (από ανάμεσά μας), σταύρωσέ τον!». Οι ίδιες φωνές που Τον δόξαζαν, τώρα ζητούν τον εξευτελιστικό Του θάνατο. Τα χέρια που έστρωναν βάγια, τώρα ίσως σηκώνονται απειλητικά.

Πώς εξηγείται αυτή η τρομακτική μεταστροφή; Πρώτον, οι προσδοκίες τους διαψεύστηκαν. Περίμεναν έναν επίγειο βασιλιά, έναν επαναστάτη που θα συνέτριβε τους Ρωμαίους. Ο Χριστός, όμως, μιλούσε για μια Βασιλεία που «οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ιωάν. 18:36), «δεν είναι από αυτόν τον κόσμο», μιλούσε για αγάπη, για ταπείνωση, για θυσία. Αυτό δεν ταίριαζε με τα δικά τους σχέδια. Δεύτερον, η πονηρία και η χειραγώγηση των θρησκευτικών ηγετών. Οι Αρχιερείς και οι Φαρισαίοι, φθονώντας τον Χριστό για τη δημοτικότητά Του και φοβούμενοι για τα προνόμιά τους, υποκίνησαν τον όχλο, διαστρέβλωσαν τα λόγια Του και Τον παρουσίασαν ως κίνδυνο για την τάξη και τον Νόμο. Τρίτον, η εγγενής ανθρώπινη αδυναμία, η αστάθεια, ο φόβος, η ευκολία με την οποία παρασυρόμαστε από το πλήθος, η τάση μας να ακολουθούμε αυτό που φαίνεται ισχυρό ή δημοφιλές τη δεδομένη στιγμή. Η καρδιά του ανθρώπου, όπως λέει ο Προφήτης Ιερεμίας, είναι «βαθεῖα ὑπὲρ πάντα καὶ ἄνθρωπός ἐστι, καὶ τίς γνώσεται αὐτόν;» (Ιερ. 17:9), που σημαίνει ότι «η καρδιά είναι πιο βαθιά (απατηλή/πονηρή) απ’ όλα τα πράγματα και είναι (γεμάτη) άνθρωπος (δηλ. αδυναμία/πάθη), ποιος μπορεί να τη γνωρίσει;» (Σε νεότερες μεταφράσεις: «Η καρδιά είναι πιο απατηλή απ’ όλα, και εντελώς διεφθαρμένη· ποιος μπορεί να την καταλάβει;»). Είναι ικανή για τα ύψιστα, αλλά και για τα χείριστα.

Και εδώ, αγαπητοί μου, ερχόμαστε στο σήμερα. Μήπως αυτή η τραγική ιστορία επαναλαμβάνεται συνεχώς γύρω μας, αλλά και μέσα μας; Μήπως κι εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε βρεθεί στη θέση να επαινούμε κάποιον σήμερα και να τον κατακρίνουμε αύριο; Να θαυμάζουμε κάποιον για μια καλή πράξη και μόλις δούμε κάτι που δεν μας αρέσει ή ακούσουμε μια αρνητική φήμη, να σπεύδουμε να τον «σταυρώσουμε» με τα λόγια μας, με την κριτική μας, με την απόρριψή μας;

Σκεφτείτε τις ανθρώπινες σχέσεις: πόσο εύκολα η αγάπη γίνεται μίσος, η φιλία εχθρότητα, ο θαυμασμός φθόνος. Σκεφτείτε τον εργασιακό χώρο, την κοινωνική ζωή, ακόμα και τον χώρο του διαδικτύου, όπου η ανωνυμία συχνά ενθαρρύνει την πιο σκληρή κριτική και τον λεκτικό λιθοβολισμό. Άνθρωποι που προσφέρουν, που δημιουργούν, που κάνουν το καλό, μπορούν να βρεθούν στο στόχαστρο απλά και μόνο επειδή η λάμψη τους ενοχλεί, επειδή οι προσδοκίες κάποιων δεν εκπληρώθηκαν όπως ήθελαν, ή επειδή κάποιοι ισχυρότεροι θέλουν να τους βγάλουν από τη μέση.

Η σύγχρονη ψυχολογία και το λεγόμενο "life coaching" μιλούν για τη σημασία της "συναισθηματικής ανθεκτικότητας", της "αυτογνωσίας" και της "διαχείρισης προσδοκιών". Αυτές οι έννοιες, αν τις δούμε μέσα από το πρίσμα της Ορθόδοξης πίστης μας, μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτές τις καταστάσεις.

1. Αυτογνωσία: Πρώτα απ' όλα, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε με ταπείνωση τη δική μας αστάθεια. Είμαστε κι εμείς επιρρεπείς στην κρίση, στην αλλαγή γνώμης, παρασυρόμαστε από τα πάθη μας (φθόνο, θυμό, φιλαυτία). Ας εξετάζουμε τα κίνητρά μας. Γιατί λέμε αυτό που λέμε; Γιατί νιώθουμε αυτό που νιώθουμε για κάποιον; Η εξομολόγηση και η προσευχή είναι τα κατεξοχήν εργαλεία αυτογνωσίας που μας προσφέρει η Εκκλησία. Ας αναγνωρίσουμε ότι κι εμείς φωνάξαμε "Ωσαννά" και "Σταύρωσον Αυτόν" με τις πράξεις και τις παραλείψεις μας.

2. Συναισθηματική και Πνευματική Ανθεκτικότητα: Πώς στεκόμαστε εμείς όταν δεχόμαστε την αδικία, την αχαριστία, την απόρριψη, ακόμα κι όταν έχουμε προσφέρει το καλύτερο; Το παράδειγμα του Χριστού είναι ο οδηγός μας. Εκείνος, μπροστά στην απόλυτη προδοσία και αχαριστία, δεν ανταπέδωσε κακό αντί κακού. Δεν κατέφυγε στην οργή ή την εκδίκηση. Προσευχήθηκε για τους σταυρωτές Του: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23:34), δηλαδή «Πατέρα, συγχώρησέ τους, γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν». Η δύναμή Του δεν ήταν η εγκόσμια ισχύς, αλλά η απόλυτη αγάπη, η υπακοή στο θέλημα του Πατρός, η βεβαιότητα της Ανάστασης. Η δική μας ανθεκτικότητα πηγάζει από την πίστη μας στον Χριστό, από την ελπίδα στην Ανάσταση, από την προσευχή και τη συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας. Όταν οι άλλοι μας απορρίπτουν, ας θυμόμαστε ότι ο Χριστός μας δέχεται πάντα. Όταν οι άλλοι μας κρίνουν, ας θυμόμαστε τον μόνο δίκαιο Κριτή που είναι και ελεήμων.

3. Διαχείριση Προσδοκιών και Εστίαση στον Στόχο: Ο λαός στα Ιεροσόλυμα είχε λανθασμένες προσδοκίες από τον Χριστό. Συχνά κι εμείς έχουμε μη ρεαλιστικές ή εγωκεντρικές προσδοκίες από τους άλλους, αλλά και από τον Θεό. Απογοητευόμαστε όταν τα πράγματα δεν γίνονται "όπως τα θέλουμε". Η χριστιανική ζωή μας καλεί να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στον Θεό και όχι στους ανθρώπους ή στις εγκόσμιες επιτυχίες. Μας καλεί να έχουμε ως κύριο στόχο τη Βασιλεία των Ουρανών, την ένωσή μας με τον Χριστό. Όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, «τὰ μὲν ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος, κατὰ σκοπὸν διώκω ἐπὶ τὸ βραβεῖον τῆς ἄνω κλήσεως τοῦ Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Φιλ. 3:13-14), δηλαδή «ξεχνώντας όσα είναι πίσω μου και επεκτεινόμενος προς τα όσα είναι μπροστά, τρέχω προς τον σκοπό, για το βραβείο της ουράνιας πρόσκλησης του Θεού μέσω του Ιησού Χριστού». Ας εστιάζουμε στην πνευματική μας πορεία, στην τήρηση των εντολών, στην καλλιέργεια της αγάπης και της συγχώρεσης, ανεξάρτητα από το τι λένε ή κάνουν οι άλλοι.

   Η γνώμη του κόσμου είναι σαν τα βάγια που μαραίνονται γρήγορα.

   Η αγάπη του Χριστού μένει εις τον αιώνα.

4. Η Στάση μας: Ποια πρέπει να είναι λοιπόν η στάση μας;

   • Σταθερότητα στην πίστη: Να μην παρασυρόμαστε από τις μόδες της εποχής ή τις φωνές του πλήθους. Να μένουμε αγκυροβολημένοι στην αλήθεια του Ευαγγελίου και στην Παράδοση της Εκκλησίας μας.

   • Αγάπη και Συγχώρεση: Να αγαπάμε ακόμα και αυτούς που μας αδικούν ή μας απορρίπτουν, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κυρίου. Η συγχώρεση ελευθερώνει πρώτα εμάς τους ίδιους από τα δεσμά της μνησικακίας.

   • Διάκριση: Να μάθουμε να διακρίνουμε την ειλικρινή εκτίμηση από την κολακεία, την εποικοδομητική κριτική από την κακόβουλη επίθεση. Να μην επηρεαζόμαστε υπερβολικά ούτε από τον έπαινο ούτε από τον ψόγο, αλλά να ζυγίζουμε τα πάντα με βάση το θέλημα του Θεού.

   • Μαρτυρία: Η δική μας σταθερή, συγχωρητική και γεμάτη αγάπη στάση μέσα στις δυσκολίες και τις αδικίες, γίνεται η πιο ισχυρή μαρτυρία για τη δύναμη του Χριστού που ζει μέσα μας.

Η σημερινή γιορτή είναι μια πρόσκληση. Μια πρόσκληση να υποδεχθούμε τον Χριστό όχι μόνο με εξωτερικές τιμές και ζητωκραυγές, αλλά με καρδιά συντετριμμένη και ταπεινωμένη, έτοιμη να Τον ακολουθήσει όχι μόνο στον θρίαμβο των Βαΐων, αλλά και στην οδύνη του Γολγοθά. Είναι μια πρόσκληση για αυτοκριτική, για να δούμε πόσο εύκολα μπορεί και η δική μας καρδιά να μεταστραφεί από το «Ωσαννά» στο «Σταύρωσον Αυτόν».

Ας αναρωτηθούμε: Πώς υποδέχομαι εγώ τον Χριστό στην καθημερινότητά μου; Τον θέλω μόνο για τις ευλογίες και τα θαύματα, ή είμαι έτοιμος να σηκώσω τον σταυρό μου και να Τον ακολουθήσω στην οδό της θυσίας και της αγάπης; Είμαι έτοιμος να παραμείνω πιστός σε Αυτόν, ακόμα κι όταν ο κόσμος γύρω μου Τον αρνείται ή Τον χλευάζει;

Καθώς βαδίζουμε προς την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, ας κρατήσουμε στην καρδιά μας αυτό το δίπολο: τη δόξα των Βαΐων και την οδύνη του Σταυρού. Ας ζητήσουμε από τον Κύριο να μας δίνει τη δύναμη να μένουμε σταθεροί στην πίστη, να αγαπάμε ανυστερόβουλα, να συγχωρούμε αληθινά και να εστιάζουμε πάντα στην αιώνια Βασιλεία Του. Ας μην είμαστε σαν το ασταθές πλήθος, αλλά σαν τους πιστούς μαθητές που, παρά τις αδυναμίες τους, τελικά έμειναν κοντά Του και έγιναν μάρτυρες της Αναστάσεώς Του.

Ας ετοιμάσουμε τις καρδιές μας όχι μόνο με βάγια, αλλά κυρίως με μετάνοια, ταπείνωση και αγάπη, για να υποδεχθούμε τον Βασιλέα της Δόξης, που έρχεται εκουσίως στο Πάθος για τη δική μας σωτηρία.

Αμήν.