Κήρυγμα Κυριακής ΙΕ' Λουκά του Ζακχαίου: Η Μεταμορφωτική Δύναμη της Μετάνοιας
Εξερευνήστε την ιστορία του Ζακχαίου και τη δύναμη της μετάνοιας μέσα από ένα εμπνευσμένο κήρυγμα. Αντλήστε διδάγματα από τους Πατέρες της Εκκλησίας και ανακαλύψτε πώς η ιστορία αυτή αφορά τη ζωή σας σήμερα.
ΕΥΑΓΓΈΛΙΑ ΚΥΡΙΑΚΉΣ ΑΠΟΣΤΌΛΟΥ ΛΟΥΚΆΕΥΑΓΓΕΛΙΚΆ ΑΝΑΓΝΏΣΜΑΤΑ
π. Ελευθέριος Χριστοδουλάκης
1/24/2025
Ευαγγ. Ανάγνωσμα- του Ζακχαίου: ΙΕ΄ ΛΟΥΚΑ
(ΛΟΥΚ. ΙΘ´ 1 – 10)
Καὶ εἰσελθὼν διήρχετο τὴν Ἰεριχώ· καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ὀνόματι καλούμενος Ζακχαῖος, καὶ αὐτὸς ἦν ἀρχιτελώνης, καὶ οὗτος ἦν πλούσιος, καὶ ἐζήτει ἰδεῖν τὸν Ἰησοῦν τίς ἐστι, καὶ οὐκ ἠδύνατο ἀπὸ τοῦ ὄχλου, ὅτι τῇ ἡλικίᾳ μικρὸς ἦν. καὶ προδραμὼν ἔμπροσθεν ἀνέβη ἐπὶ συκομορέαν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν, ὅτι δι’ ἐκείνης ἤμελλε διέρχεσθαι. καὶ ὡς ἦλθεν ἐπὶ τὸν τόπον, ἀναβλέψας ὁ Ἰησοῦς εἶδεν αὐτόν καὶ εἶπεν πρὸς αὐτόν· Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι· σήμερον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι. καὶ σπεύσας κατέβη, καὶ ὑπεδέξατο αὐτὸν χαίρων. καὶ ἰδόντες πάντες διεγόγγυζον λέγοντες ὅτι παρὰ ἁμαρτωλῷ ἀνδρὶ εἰσῆλθε καταλῦσαι. σταθεὶς δὲ Ζακχαῖος εἶπε πρὸς τὸν Κύριον· Ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοῖς πτωχοῖς, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, ἀποδίδωμι τετραπλοῦν. εἶπε δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ὅτι σήμερον σωτηρία τῷ οἴκῳ τούτῳ ἐγένετο, καθότι καὶ αὐτὸς υἱὸς Ἀβραάμ ἐστιν· ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολωλός.
Απόδοση σε απλή γλώσσα
Και αφού εισήλθε εις την Ιεριχώ, διέβαινε την πόλιν. Και ιδού υπήρχεν εκεί ένας άνθρωπος, ονόματι Ζακχαίος, και αυτός ήτο αρχιτελώνης και πολύ πλούσιος. Και εζητούσε να ιδή τον Ιησούν, ποίος είναι, και δεν ημπορούσε ένεκα του πολλού πλήθους, διότι αυτός ήτο μικρός κατά το ανάστημα. Και αφού έτρεξε εμπρός, ανέβηκε εις μία συκομορέαν, χωρίς να λογαριάση την θέσιν και την ηλικίαν του, δια να ίδη τον Ιησούν, διότι από τον δρόμον εκείνον θα επερνούσε. Και ο Κυριος αμέσως μόλις έφθασε στον τόπον της συκομορέας, ύψωσε τα μάτια του, τον είδε και είπε προς αυτόν· “Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα, διότι σήμερα πρέπει να μείνω στο σπίτι σου”. Και ο Ζακχαίος κατέβηκε γρήγορα και τον υπεδέχθη με μεγάλην χαράν. Και όταν είδαν το γεγονός αυτό, εγόγγυζαν όλοι μεταξύ των και με αγανάκτησιν έλεγαν, ότι εμπήκε να καταλύση στο σπίτι αμαρτωλού ανθρώπου. Εστάθη δε ο Ζακχαίος εμπρός στον Κυριον και του είπε· “Κυριε, ιδού, τα μισά από τα υπάρχοντά μου τα δίδω στους πτωχούς. Και αν τυχόν, σαν τελώνης που είμαι, αδίκησα με ψευδείς μαρτυρίας κάποιον και εισέπραξα περισσότερα, του τα επιστρέφω τετραπλάσια”. Ο Ιησούς ιδών την ειλικρινή μετάνοιαν του Ζακχαίου είπε προς αυτόν ότι “σήμερον στο σπίτι τούτο ήλθε σωτηρία εκ μέρους του Θεού, διότι και αυτός ο αρχιτελώνης είναι απόγονος του Αβραάμ, ο οποίος είχε λάβει από τον Θεόν υποσχέσεις δια την σωτηρίαν των απογόνων του. Διότι ο υιός του ανθρώπου ήλθε να αναζητήση και σώση τον αμαρτωλόν άνθρωπον, που ομοιάζει με το χαμένο πρόβατο”.
Κήρυγμα
Αγαπητοί μου εν Χριστώ αδελφοί,
Συγκεντρωθήκαμε σήμερα, Κυριακή αφιερωμένη στον Ζακχαίο, για να εμβαθύνουμε στα θεία νοήματα της Ευαγγελικής περικοπής από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (Λκ. 19:1-10). Αυτή η διήγηση, πλούσια σε συμβολισμούς και διδάγματα, μας καλεί να αναστοχαστούμε πάνω στην αμαρτία, τη μετάνοια, την ταπείνωση και τη σωτήρια αγάπη του Θεού. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, βήμα προς βήμα την ιστορία του Ζακχαίου, αντλώντας σοφία από την Αγία Γραφή, την Ιερά Παράδοση, τους Πατέρες της Εκκλησίας, και ας συσχετίσουμε τα διδάγματα αυτά με τις προκλήσεις και τα ερωτήματα της σύγχρονης ζωής.
Η ιστορία εκτυλίσσεται στην Ιεριχώ, μια πόλη εύφορη και πλούσια, γνωστή για τα φοινικόδεντρα και το βάλσαμό της. Ήταν μια πόλη εμπορική, κοσμοπολίτικη, αλλά και γεμάτη πειρασμούς. Εκεί ζούσε ο Ζακχαίος, ένας αρχιτελώνης, δηλαδή ένας ανώτερος φοροεισπράκτορας. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς τον περιγράφει ως "πλούσιος" και "σμικρός τῷ σώματι" (μικρόσωμος).
Η θέση του Ζακχαίου ως αρχιτελώνη τον καθιστούσε μισητό στους συμπατριώτες του. Οι τελώνες συνεργάζονταν με τους Ρωμαίους κατακτητές και συχνά καταχρώνταν την εξουσία τους, αποσπώντας από τον λαό περισσότερα χρήματα από όσα όφειλαν. Ήταν συνώνυμοι της αδικίας, της απληστίας και της διαφθοράς. Όπως αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, "ο πλούτος συχνά γίνεται αιτία αμαρτίας, όταν δεν χρησιμοποιείται σωστά." Η φιλαργυρία, η οποία, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, είναι "ρίζα πάντων των κακών" (Α' Τιμ. 6:10), είχε κυριεύσει τον Ζακχαίο. Η αμαρτία, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια παράβαση ενός νόμου, αλλά μια εσωτερική κατάσταση, μια απομάκρυνση από τον Θεό και τον συνάνθρωπο.
Σήμερα, η αδικία και η διαφθορά εξακολουθούν να μαστίζουν τις κοινωνίες μας. Πολλοί άνθρωποι, κυριευμένοι από την απληστία και την φιλοδοξία, καταπατούν τα δικαιώματα των άλλων και συσσωρεύουν πλούτο με αθέμιτα μέσα. Η ηθική κρίση της εποχής μας αντικατοπτρίζεται στην καταναλωτική μανία, στην αδιαφορία για τον συνάνθρωπο και στην υποβάθμιση των πνευματικών αξιών. Ο σύγχρονος άνθρωπος, όπως και ο Ζακχαίος, συχνά εγκλωβίζεται σε έναν υλιστικό τρόπο ζωής, χάνοντας τον αληθινό προορισμό του.
Παρά τον πλούτο και την κοινωνική του θέση, ο Ζακχαίος ένιωθε ένα εσωτερικό κενό. Η υλική ευμάρεια δεν μπορούσε να καλύψει την πνευματική του φτώχεια. Ακούγοντας για τον Ιησού, τον θαυματουργό Διδάσκαλο από τη Ναζαρέτ, θέλησε διακαώς να Τον δει. Μια σπίθα ελπίδας άναψε μέσα του.
Η επιθυμία του Ζακχαίου να δει τον Ιησού φανερώνει ότι η φωνή της συνείδησης δεν είχε σβήσει τελείως μέσα του. Ακόμα και ο πιο αμαρτωλός άνθρωπος διατηρεί μια εσώτερη ανάγκη για σωτηρία, μια έμφυτη τάση προς το αγαθό. Ο Άγιος Αυγουστίνος λέει: "Μας έπλασες για Σένα, Κύριε, και η καρδιά μας είναι ανήσυχη μέχρι να αναπαυθεί σε Σένα". Αυτή η ανήσυχη καρδιά, αυτό το εσωτερικό κενό, ώθησε τον Ζακχαίο να αναζητήσει τον Ιησού.
Στην εποχή μας, πολλοί άνθρωποι βιώνουν μια υπαρξιακή κρίση, αναζητώντας νόημα και σκοπό στη ζωή τους. Η ιστορία του Ζακχαίου μας διδάσκει ότι η αληθινή ευτυχία δεν βρίσκεται στα υλικά αγαθά, ούτε στις εφήμερες απολαύσεις, αλλά στη συνάντηση με τον Χριστό. Ο Χριστός είναι "η οδός και η αλήθεια και η ζωή" (Ιω. 14:6). Η αναζήτηση του Χριστού, η στροφή προς την πνευματική ζωή, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ψυχική μας πληρότητα.
Ο Ζακχαίος, όντας μικρόσωμος, δεν μπορούσε να δει τον Ιησού μέσα από το πλήθος. Αντί όμως να απογοητευτεί, σκαρφάλωσε σε μια συκομορέα. Αυτή η πράξη του, φαινομενικά γελοία για έναν άνθρωπο της θέσης του, φανερώνει την ταπείνωσή του και την ισχυρή του επιθυμία να συναντήσει τον Κύριο.
Η συκομορέα, ένα δέντρο με χαμηλά κλαδιά, συμβολίζει την ταπείνωση. Ο Ζακχαίος, κατεβαίνοντας από το "ύψος" της κοινωνικής του θέσης και ανεβαίνοντας στο "χαμηλό" δέντρο, ταπεινώνεται και αναγνωρίζει την πνευματική του γύμνια. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: "Η ταπείνωση είναι η αρετή που μας υψώνει προς τον Θεό". Η υπέρβαση του εγωισμού και η ταπεινή αναζήτηση του Θεού ανοίγουν τον δρόμο για τη σωτηρία.
Στην πνευματική μας πορεία, συχνά συναντάμε εμπόδια: αμφιβολίες, πειρασμούς, απογοητεύσεις. Η στάση του Ζακχαίου μας διδάσκει ότι δεν πρέπει να πτοούμαστε από τις δυσκολίες. Αντίθετα, πρέπει να επιμένουμε με ταπείνωση και επιμονή, ζητώντας τη βοήθεια του Θεού. Η προσευχή, η μελέτη του Λόγου του Θεού, η συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας, είναι τα πνευματικά όπλα που μας βοηθούν να υπερβούμε τα εμπόδια και να πλησιάσουμε τον Χριστό.
Ο Ιησούς, βλέποντας την επιθυμία και την ταπείνωση του Ζακχαίου, τον καλεί με το όνομά του: "Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι· σήμερον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι". Ο Κύριος δεν τον απορρίπτει, παρά τις αμαρτίες του. Αντίθετα, τον αγκαλιάζει με αγάπη και τον προσκαλεί σε κοινωνία μαζί Του.
Ο Ιησούς απευθύνεται στον Ζακχαίο προσωπικά, με το όνομά του. Αυτό δείχνει ότι ο Θεός γνωρίζει τον καθένα από εμάς ξεχωριστά, με τα ονόματά μας, τις χαρές και τις λύπες μας, τις αρετές και τις αδυναμίες μας. Δεν είμαστε απλώς αριθμοί σε ένα πλήθος, αλλά μοναδικά και ανεπανάληπτα πρόσωπα, πλασμένα κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: "Ο Θεός αγαπά τον καθένα μας σαν να μην υπήρχε άλλος στον κόσμο".
Η πρόσκληση του Ιησού να μείνει στο σπίτι του Ζακχαίου σηματοδοτεί την είσοδο της σωτηρίας στη ζωή του αμαρτωλού αρχιτελώνη. Το σπίτι συμβολίζει την ψυχή, την εσωτερική μας ύπαρξη. Ο Χριστός επιθυμεί να κατοικήσει στις καρδιές μας, να μεταμορφώσει τη ζωή μας με την αγάπη και τη χάρη Του. Ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος λέει: "Η ψυχή είναι ο θρόνος του Θεού". Ας ανοίξουμε, λοιπόν, την πόρτα της ψυχής μας στον Κύριο, για να δεχτούμε τη σωτήρια παρουσία Του.
Η συνάντηση με τον Ιησού φέρνει ριζική αλλαγή στη ζωή του Ζακχαίου. Ο ίδιος δηλώνει: "Ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου, κύριε, τοῖς πτωχοῖς δίδωμι, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, ἀποδίδωμι τετραπλοῦν". Η μετάνοιά του δεν περιορίζεται σε λόγια, αλλά εκφράζεται με έμπρακτες ενέργειες: ελεημοσύνη και αποκατάσταση της αδικίας.
Η μετάνοια, όπως μας διδάσκει η Εκκλησία, δεν είναι απλώς μια συναισθηματική μεταμέλεια, αλλά μια ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου ζωής. Είναι μια στροφή από το σκότος στο φως, από την αμαρτία στην αρετή, από τον εγωισμό στην αγάπη. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος γράφει: "Μετάνοια είναι να μισήσεις την αμαρτία και να αγαπήσεις την αρετή". Η αληθινή μετάνοια οδηγεί σε καρπούς, σε έργα αγάπης και δικαιοσύνης.
Η μετάνοια του Ζακχαίου μας καλεί να εξετάσουμε τη δική μας ζωή. Είμαστε έτοιμοι να αναγνωρίσουμε τις αμαρτίες μας και να αλλάξουμε πορεία; Είμαστε πρόθυμοι να επιστρέψουμε ό,τι αδίκως αποκτήσαμε και να πράξουμε το καλό; Η ελεημοσύνη, η συγχώρεση, η ειλικρίνεια, η ταπεινοφροσύνη, είναι μερικές από τις αρετές που καλλιεργούνται μέσα από την ειλικρινή μετάνοια.
Ο Ιησούς αναφωνεί: "Σήμερον σωτηρία τῷ οἴκῳ τούτῳ ἐγένετο, καθότι καὶ αὐτὸς υἱὸς Ἀβραάμ ἐστιν· ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολωλός". Η σωτηρία δεν περιορίζεται στον Ζακχαίο, αλλά επεκτείνεται και στον οίκο του, στην οικογένειά του.
Η αλλαγή του Ζακχαίου επηρεάζει θετικά και τους οικείους του. Η δύναμη του προσωπικού παραδείγματος είναι μεγάλη. Όταν ζούμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, όταν η αγάπη και η χάρη Του ακτινοβολούν μέσα από τη ζωή μας, τότε γινόμαστε "φως του κόσμου" (Μτ. 5:14) και ελκύουμε και άλλους προς τον Χριστό.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί την οικογένεια ως μια "κατ' οίκον εκκλησία", έναν ιερό χώρο όπου καλλιεργείται η πίστη και η αγάπη. Οι γονείς έχουν χρέος να αναθρέψουν τα παιδιά τους "ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου" (Εφ. 6:4), μεταλαμπαδεύοντας τους τις χριστιανικές αξίες. Η κοινή προσευχή, η μελέτη της Αγίας Γραφής, η συμμετοχή στα Μυστήρια, η έμπρακτη αγάπη προς τον πλησίον, είναι μερικά από τα στοιχεία που οικοδομούν μια χριστιανική οικογένεια.
Ο Ιησούς καταλήγει λέγοντας: "Ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολωλός". Αυτή η φράση συνοψίζει την αποστολή του Χριστού στον κόσμο. Ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος για να αναζητήσει και να σώσει το χαμένο πρόβατο, τον αμαρτωλό άνθρωπο.
Η ενανθρώπηση του Χριστού, η κένωσή Του, όπως την ονομάζει ο Απόστολος Παύλος (Φιλ. 2:7), αποτελεί την ύψιστη έκφραση της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο. Ο Χριστός, όντας τέλειος Θεός, έγινε και τέλειος άνθρωπος, για να μας λυτρώσει από τα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου.
Η σωτηρία που προσφέρει ο Χριστός είναι παγκόσμια, απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσας, κοινωνικής θέσης ή παρελθόντος. Ο Θεός "θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν" (Α' Τιμ. 2:4). Η Εκκλησία, ως Σώμα Χριστού, έχει χρέος να κηρύττει το Ευαγγέλιο σε όλο τον κόσμο, καλώντας τους ανθρώπους σε μετάνοια και επιστροφή στον Θεό.
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Η ιστορία του Ζακχαίου είναι μια ιστορία ελπίδας και λύτρωσης. Μας διδάσκει ότι η αγάπη του Θεού είναι απέραντη και η δύναμη της μετάνοιας μπορεί να μεταμορφώσει ακόμα και την πιο αμαρτωλή ψυχή. Ας μιμηθούμε τον Ζακχαίο στην επιθυμία του για σωτηρία, στην ταπείνωσή του και στην ειλικρινή του μετάνοια. Ας ανοίξουμε την καρδιά μας στον Χριστό, επιτρέποντάς Του να κατοικήσει μέσα μας και να μας οδηγήσει στην οδό της σωτηρίας. Ας αγωνιστούμε να ζούμε σύμφωνα με το θέλημά Του, καλλιεργώντας τις αρετές και απορρίπτοντας την αμαρτία. Ας γίνουμε και εμείς φορείς της αγάπης και του ελέους Του στον κόσμο, βοηθώντας τους συνανθρώπους μας και μαρτυρώντας με τη ζωή μας την αλήθεια του Ευαγγελίου.
Πρακτικές Εφαρμογές και Προσωπικός Αγώνας
Η ιστορία του Ζακχαίου δεν είναι απλώς μια όμορφη διήγηση, αλλά μια πρόσκληση για δράση, ένας οδηγός για την πνευματική μας ζωή. Ας δούμε μερικές πρακτικές εφαρμογές των διδαγμάτων της:
Οφείλουμε να κάνουμε μια ειλικρινή αυτοεξέταση, να αναγνωρίσουμε τα πάθη και τις αδυναμίες μας, όπως η φιλαργυρία, η φιληδονία, η υπερηφάνεια, ο θυμός, η ζήλια. "Γνῶθι σεαυτόν". Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα για την πνευματική πρόοδο.
Το Μυστήριο της Εξομολόγησης είναι απαραίτητο για την πνευματική μας θεραπεία. Μέσα από την ειλικρινή εξομολόγηση των αμαρτιών μας στον πνευματικό πατέρα, λαμβάνουμε τη συγχώρεση του Θεού και τη δύναμη να αγωνιστούμε κατά των παθών. Ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης τόνιζε τη σημασία της τακτικής εξομολόγησης, λέγοντας: "Η εξομολόγηση είναι το λουτρό της ψυχής".
Η καθημερινή προσευχή, ατομική και οικογενειακή, είναι η τροφή της ψυχής. Μέσα από την προσευχή επικοινωνούμε με τον Θεό, Τον ευχαριστούμε, Του ζητάμε βοήθεια και φωτισμό. Η μελέτη της Αγίας Γραφής, των Πατερικών κειμένων και των βίων των Αγίων, μας εμβαθύνει στην πίστη και μας καθοδηγεί στην πνευματική ζωή. Ο Άγιος Ιερώνυμος έλεγε: "Αγνόησις Γραφών, άγνοια Χριστού".
Η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα, αλλά μια έμπρακτη στάση ζωής. Οφείλουμε να βοηθάμε τους φτωχούς, τους ασθενείς, τους φυλακισμένους, όλους όσους έχουν ανάγκη, υλικά και πνευματικά. Η ελεημοσύνη, η προσφορά, η αλληλεγγύη, είναι αρετές που μας εξομοιώνουν με τον Χριστό, ο Οποίος "διῆλθεν εὐεργετῶν" (Πραξ. 10:38). Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων είναι ένα φωτεινό παράδειγμα έμπρακτης αγάπης και ελεημοσύνης.
Η τακτική συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία και στα άλλα Μυστήρια της Εκκλησίας είναι απαραίτητη για την πνευματική μας αύξηση. Μέσα από τη Θεία Κοινωνία ενωνόμαστε με τον Χριστό και λαμβάνουμε τη χάρη Του. Η Εκκλησία είναι το πνευματικό μας λιμάνι, το εργαστήριο της σωτηρίας μας.
Ο πνευματικός αγώνας είναι ένας διαρκής αγώνας, μια πορεία προς την τελειότητα, προς την θέωση. Δεν είναι εύκολος δρόμος, αλλά είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην αληθινή χαρά και στην αιώνια ζωή. Ο Απόστολος Παύλος μας παροτρύνει: "Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος" (Β' Τιμ. 4:7-8) Εχω αγωνισθή τον καλόν αγώνα δια το Ευαγγέλιον του Χριστού, έφθασα στο τέλος του δρόμου, που με έχει τάξει ο Κυριος, έχω τηρήσει κατά θεωρίαν και πράξιν την πίστιν, μου επιφυλάσσεται ο στέφανος, που βραβεύει την δικαιοσύνην και την αρετήν.
Κλείνοντας, ας θυμόμαστε:
Η αγάπη του Θεού είναι απέραντη και αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το παρελθόν τους.
Η μετάνοια είναι δυνατή για τον καθένα, αρκεί να υπάρχει ειλικρινής επιθυμία για αλλαγή.
Η ταπείνωση είναι η αρετή που μας ανοίγει την πόρτα της θείας χάριτος.
Ο Χριστός είναι η οδός, η αλήθεια και η ζωή, και μόνο κοντά Του μπορούμε να βρούμε την αληθινή ευτυχία.
Ας ζητήσουμε, λοιπόν, με ταπείνωση από τον Κύριο να μας χαρίσει τη δύναμη να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Ζακχαίου, να μετανοήσουμε ειλικρινά για τις αμαρτίες μας και να πορευτούμε στην οδό της σωτηρίας. Ας αγωνιστούμε με πίστη και αφοσίωση, έχοντας ως πρότυπο τους Αγίους της Εκκλησίας μας και ως οδηγό το Άγιο Ευαγγέλιο. Και ας μην ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι πάντα στο πλευρό μας, έτοιμος να μας βοηθήσει στον πνευματικό μας αγώνα.
Ας είναι η ζωή μας μια διαρκής δοξολογία προς τον Θεό, μια έμπρακτη μαρτυρία της αγάπης και του ελέους Του. Ας γίνουμε άξιοι μιμητές του Ζακχαίου, άξιοι κληρονόμοι της Βασιλείας των Ουρανών.
Αμήν.