Κήρυγμα Κυριακής ΙΓ΄ Λουκά: Πλούσιος Άρχοντας

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Λουκ. ιη΄ 18-27)

Τῷ καιρῷ εκείνω, ἄρχων τις προσῆλθε τῷ Ἰησοῦ λέγων· διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω; Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός. Τὰς ἐντολὰς οἶδας· μὴ μοιχεύσῃς, μὴ φονεύσῃς, μὴ κλέψῃς, μὴ ψευδομαρτυρήσῃς, τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου. Ὁ δὲ εἶπε· ταῦτα πάντα ἐφυλαξάμην ἐκ νεότητός μου.

Ἀκούσας δὲ ταῦτα ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ· ἔτι ἕν σοι λείπει· πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι. Ὁ δὲ ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγένετο· ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα. Ἰδὼν δὲ αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς περίλυπον γενόμενον εἶπε· πῶς δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ! Εὐκοπώτερον γάρ ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ραφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν.

Εἶπον δὲ οἱ ἀκούσαντες· καὶ τίς δύναται σωθῆναι; Ὁ δὲ εἶπε· τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν.

Νεοελληνική Απόδοση:

Τον καιρό εκείνο, κάποιος άρχων προσήλθε στον Ιησού και τον ερώτησε, «Διδάσκαλε αγαθέ, τι να κάνω διά να κληρονομήσω ζωήν αιώνιον;». Ο Ιησούς του είπε, «Γιατί με ονομάζεις αγαθόν; Κανείς δεν είναι αγαθός παρά μόνος ο Θεός. Τας ξέρεις τας εντολάς, Να μη μοιχεύσης, να μη φονεύσης, να μην κλέψης, να μη ψευδομαρτυρήσης, να τιμάς τον πατέρα σου και την μητέρα σου». Εκείνος δε είπε, «όλα αυτά τα εφύλαξα από την νεανική μου ηλικία».

Όταν άκουσε αυτό ο Ιησούς είπε, «Ένα ακόμη σου λείπει· πώλησε όλα όσα έχεις και μοίρασέ τα εις τους πτωχούς και θα έχεις θησαυρό εις τους ουρανούς και έλα, ακολούθησέ με». Αλλ’ αυτός όταν το άκουσε, ελυπήθηκε πολύ, διότι ήτανε πολύ πλούσιος. Όταν ο Ιησούς τον είδε τόσον λυπημένο, είπε, «Πόσο δύσκολο είναι δι’ εκείνους που έχουν τα χρήματα να μπουν εις την Βασιλεία του Θεού. Είναι ευκολότερο να περάσει μια καμήλα από την τρύπα μιας βελόνας παρά να μπει ένας πλούσιος εις την Βασιλεία του Θεού».

Εκείνοι που το άκουσαν είπαν, Τότε ποιος μπορεί να σωθή;». Αυτός δε είπε, «Εκείνα που είναι αδύνατα εις τους ανθρώπους, είναι δυνατά εις τον Θεόν».

Κήρυγμα

Αγαπητοί μου αδελφοί εν Χριστώ,

Σήμερα, η Αγία μας Εκκλησία, με την ευαγγελική περικοπή του πλουσίου άρχοντα (Λουκ. 18, 18-27), μας προσκαλεί σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας και πνευματικής αναζήτησης. Μας καλεί να εμβαθύνουμε στο νόημα της ζωής, να αναγνωρίσουμε τα εμπόδια που μας απομακρύνουν από τον Θεό και να ανοίξουμε την καρδιά μας στην αληθινή ελευθερία που προσφέρει η αγάπη Του.

Ο πλούσιος άρχοντας, νέος και γεμάτος ζήλο, πλησιάζει τον Χριστό με την ερώτηση: "Διδάσκαλε αγαθέ, τι αγαθόν ποιήσας ζωήν αιώνιον κληρονομήσω;". Η ερώτησή του αποκαλύπτει μια βαθιά ανθρώπινη δίψα, την δίψα για την αιώνια ζωή, για την υπέρβαση των γήινων ορίων, για την ένωση με το άπειρο.

Αυτή η δίψα, αδελφοί μου, είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Ο ιερός Αυγουστίνος, με γλαφυρό τρόπο, περιγράφει αυτήν την ανησυχία της ψυχής: "Μας έπλασες για τον εαυτό Σου, Κύριε, και η καρδιά μας είναι ανήσυχη, ωσότου αναπαυθεί σε Σένα". Ο άνθρωπος, δημιουργημένος κατ' εικόνα Θεού, φέρει μέσα του την σφραγίδα του άπειρου, την νοσταλγία για την πηγή της ύπαρξής του.

Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία, επίσης, αναζητούσε την αθανασία της ψυχής, την υπέρβαση των γήινων ορίων. Ο Σωκράτης θεωρούσε ότι η φιλοσοφία είναι "μελέτη θανάτου", προετοιμασία για την αληθινή ζωή. Ο Πλάτων, με την θεωρία των Ιδεών, υποστήριζε ότι η ψυχή, προερχόμενη από τον κόσμο των Ιδεών, επιστρέφει σε αυτόν μετά τον θάνατο.

Ακόμα και σε πολιτισμούς μακριά από την χριστιανική παράδοση, βρίσκουμε αυτήν την αναζήτηση του αιώνιου, την επιθυμία για υπέρβαση του θανάτου. Στην αρχαία Αίγυπτο, για παράδειγμα, η πίστη στην μετά θάνατον ζωή ήταν κεντρικό στοιχείο της θρησκείας τους, με τα τελετουργικά ταφής και τις πυραμίδες να αποτελούν μνημεία αυτής της πίστης.

Ο Χριστός, όμως, γνωρίζοντας την καρδιά του πλουσίου άρχοντα, του αποκαλύπτει το εμπόδιο που τον χωρίζει από την αιώνια ζωή: την προσκόλληση στον πλούτο.

Ο πλούτος, αδελφοί μου, δεν είναι από μόνος του κακό. Μπορεί να είναι ευλογία Θεού, όταν χρησιμοποιείται για την κάλυψη των αναγκών μας και για την βοήθεια των άλλων. Όταν όμως γίνεται αυτοσκοπός, όταν κυριαρχεί στην καρδιά μας, μετατρέπεται σε είδωλο, σε χρυσό μόσχο που μας απομακρύνει από τον αληθινό Θεό.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας την περικοπή, τονίζει: "Ουκ είπεν, απόδος, αλλ' άφες, αποξενού, κάνε αυτά ξένα προς εαυτόν". Δεν πρόκειται απλώς για φιλανθρωπία, αλλά για ριζική αποδέσμευση από τα υλικά αγαθά, για εσωτερική ελευθερία. Η αληθινή αποταγή δεν είναι μόνο εξωτερική, αλλά κυρίως εσωτερική. Είναι αποδέσμευση από τα πάθη, από την φιλαυτία, από την αγάπη του κόσμου.

Η πρόσκληση του Χριστού, "δεύρο ακολούθει μοι", αποτελεί μια προσωπική πρόσκληση σε κάθε άνθρωπο. Είναι μια πρόσκληση να αφήσουμε πίσω μας ό,τι μας κρατά δέσμιους, να απαλλαγούμε από τα βάρη που μας εμποδίζουν να τον ακολουθήσουμε.

Αυτή η πρόσκληση απηχεί την κλήση των προφητών στην Παλαιά Διαθήκη. Ο Αβραάμ, για παράδειγμα, άφησε την πατρίδα του και τους συγγενείς του για να ακολουθήσει τον Θεό σε μια άγνωστη γη. Ο Μωυσής εγκατέλειψε τα πλούτη και την εξουσία της αυλής του Φαραώ για να οδηγήσει τον λαό του στην ελευθερία.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αναφερόμενος στην αποταγή, υπογραμμίζει ότι δεν πρόκειται για απλή εγκατάλειψη του κόσμου, αλλά για "κάθαρση του νου από τα πάθη", για πνευματική άσκηση που οδηγεί στην ένωση με τον Θεό.

Ο πλούσιος άρχοντας, ακούγοντας τα λόγια του Χριστού, λυπήθηκε και απομακρύνθηκε. Η εικόνα του πλουσίου άρχοντα που φεύγει λυπημένος μας συγκινεί και μας προβληματίζει. Βλέπουμε σε αυτόν τον εαυτό μας, τους δικούς μας αγώνες, τις δικές μας δυσκολίες στην πνευματική οδό.

Η δυσκολία της αποδέσμευσης από τα υλικά αγαθά, από τις συνήθειες, από τον "άνετο" τρόπο ζωής, είναι μεγάλη. Ο άνθρωπος, από την φύση του, έχει την τάση να προσκολλάται σε ό,τι του προσφέρει ασφάλεια, ικανοποίηση, ευχαρίστηση. Η αποταγή, λοιπόν, απαιτεί θυσία, απαιτεί προσπάθεια, απαιτεί πάλη με τον εαυτό μας.

Ο Ευαγγελιστής Μάρκος μας παραδίδει ότι ο Κύριος, βλέποντας τον πλούσιο άρχοντα να φεύγει, "εμβλέψας αυτώ ηγάπησεν αυτόν" (Μαρκ. 10, 21). Ακόμα και στην αποτυχία του, ο Χριστός δεν παύει να τον αγαπά, ελπίζοντας στη μετάνοιά του. Η αγάπη του Θεού είναι απέραντη και αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, ακόμα και αυτούς που απομακρύνονται από Αυτόν.

Η περικοπή του πλουσίου άρχοντα δεν αναφέρεται μόνο στα υλικά αγαθά. Τα "πλούτη" που μας κρατούν δέσμιους σήμερα μπορεί να είναι πολλά και διαφορετικά. Μπορεί να είναι η υπερηφάνεια, η φιλαυτία, η αλαζονεία, η προσκόλληση στις ηδονές, η δίψα για εξουσία, η εξάρτηση από την τεχνολογία, η επιδίωξη της επιτυχίας και της φήμης.

Όλα αυτά, όταν κυριαρχούν στην ψυχή μας, δημιουργούν ρήγματα στην πνευματική μας ζωή, μας απομακρύνουν από τον Θεό και μας εμποδίζουν να ακολουθήσουμε τον Χριστό. Μας κάνουν να χάνουμε τον προσανατολισμό μας, να ξεχνάμε τον αληθινό σκοπό της ζωής μας, να ζούμε σε μια ψευδαίσθηση ευτυχίας και πληρότητας.

Ο αρχαίος τραγικός Σοφοκλής, στο έργο του "Αντιγόνη", μας δείχνει πώς η ύβρις και η αλαζονεία οδηγούν στην καταστροφή. Ο Κρέοντας, τυφλωμένος από την εξουσία, αρνείται να θάψει τον Πολυνείκη, παραβιάζοντας τους θεσμούς και την ηθική. Η τραγωδία που ακολουθεί είναι μια δυνατή υπενθύμιση των συντριπτικών συνεπειών της αλαζονείας και της περιφρόνησης του θείου.

Στον σύγχρονο κόσμο, η τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να γίνουν "πλούτη" που μας αποξενώνουν από τον εαυτό μας και από τον Θεό. Η επιδίωξη της επιτυχίας, της φήμης, της εικόνας, μπορεί να μας οδηγήσει σε μια ψευδή αίσθηση αυτοπραγμάτωσης, μακριά από την αληθινή χαρά της κοινωνίας με τον Θεό. Η εξάρτηση από τα "likes" και τα "followers", η ανάγκη για επιβεβαίωση και αναγνώριση, μπορεί να μας κάνει να χάσουμε τον εαυτό μας σε έναν εικονικό κόσμο, μακριά από την αληθινή ζωή.

Ο Χριστός, όμως, δεν μας αφήνει στην τύχη μας. Μας προσφέρει την δυνατότητα της απελευθέρωσης από τα δεσμά των παθών, της εσωτερικής ειρήνης και της αληθινής ζωής. Μας καλεί να ακολουθήσουμε το παράδειγμά Του, να ζήσουμε με αγάπη, ταπείνωση και πίστη.

Ας μην ξεχνάμε, αδελφοί μου, ότι η αληθινή ευτυχία δεν βρίσκεται στα εφήμερα "πλούτη" αυτού του κόσμου, αλλά στην κοινωνία με τον Θεό. Ας αγωνιστούμε, λοιπόν, να αποκτήσουμε "θησαυρόν εν ουρανώ", να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, να γίνουμε κληρονόμοι της αιώνιας ζωής.

Ας αφήσουμε πίσω μας ό,τι μας κρατά δέσμιους, ό,τι μας εμποδίζει να αγαπήσουμε τον Θεό και τον πλησίον μας. Ας ανοίξουμε την καρδιά μας στην χάρη του Θεού, ας ακολουθήσουμε τον Χριστό με πίστη και ταπείνωση, και ας βρούμε την αληθινή ελευθερία και την αιώνια ζωή.

Αμήν.