Κυριακή Αγίων Πατέρων: Η Αλήθεια της Νίκαιας Ζει

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,

Την Κυριακή μετά την ένδοξο Ανάληψη του Κυρίου μας, η Αγία μας Εκκλησία με ιδιαίτερη λαμπρότητα και ευγνωμοσύνη τιμά τη μνήμη των τριακοσίων δέκα οκτώ (318) θεοφόρων Πατέρων που συγκρότησαν την Α' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. Η Σύνοδος αυτή αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της Εκκλησίας, καθώς διατύπωσε με σαφήνεια την αλήθεια για το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, αντιμετωπίζοντας τη φοβερή αίρεση του Αρειανισμού, και θεμελίωσε το Σύμβολο της Πίστεώς μας. Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας (Ιωάν. 17:1-13), η αρχιερατική προσευχή του Κυρίου για την ενότητα των μαθητών Του "ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς", αντηχεί την ουσία του συνοδικού πνεύματος: η ενότητα εν τη αληθεία.

Η Ιστορική Πρόκληση: Η Λαίλαπα του Αρειανισμού

Στις αρχές του 4ου αιώνα, η Εκκλησία, μετά από σκληρούς διωγμούς, άρχισε να απολαμβάνει μια περίοδο ειρήνης υπό τον Μέγα Κωνσταντίνο. Ωστόσο, μια νέα, εσωτερική απειλή ανέκυψε, πιο επικίνδυνη ίσως από τους εξωτερικούς εχθρούς: η διδασκαλία του Αρείου, πρεσβυτέρου από την Αλεξάνδρεια. Ο Άρειος, προσπαθώντας να ερμηνεύσει λογικά το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, δίδασκε ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού δεν είναι άναρχος και αιώνιος όπως ο Πατέρας, αλλά "κτίσμα", ένα δημιούργημα του Θεού, ανώτερο από τα άλλα κτίσματα, αλλά όχι ομοούσιος – δηλαδή, όχι της ίδιας θεϊκής ουσίας – με τον Πατέρα. Η διδασκαλία αυτή υποβίβαζε τον Χριστό σε κάτι λιγότερο από αληθινό Θεό, κλονίζοντας τα θεμέλια της σωτηρίας. Αν ο Χριστός δεν ήταν αληθινός Θεός, πώς θα μπορούσε να θεώσει τον άνθρωπο και να τον σώσει από την αμαρτία και τον θάνατο;

Η Α' Οικουμενική Σύνοδος: Η Φωνή της Εκκλησίας εν Αγίω Πνεύματι

Μπροστά σε αυτή τη μεγάλη κρίση, ο Μέγας Κωνσταντίνος, με θεία έμπνευση και σε συνεργασία με τους επισκόπους, συγκάλεσε την Α' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια. Εκεί συνήχθησαν 318 Πατέρες από όλα τα μέρη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας – άνδρες που έφεραν στα σώματά τους τα στίγματα των διωγμών, ομολογητές της πίστεως, ασκητές, θεολόγοι μεγάλης πνευματικής εμβέλειας. Ανάμεσά τους ξεχώρισαν μορφές όπως ο Μέγας Αθανάσιος (τότε διάκονος, αλλά πρωτεργάτης της αντι-αρειανικής θεολογίας), ο Άγιος Νικόλαος, ο Άγιος Σπυρίδων και πολλοί άλλοι, των οποίων τα ονόματα είναι "γεγραμμένα εν βίβλω ζωής".

Οι Πατέρες αυτοί, φωτιζόμενοι από το Άγιο Πνεύμα και βασιζόμενοι στην Αγία Γραφή και την προηγούμενη Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας, εξέτασαν και καταδίκασαν τη διδασκαλία του Αρείου. Η Σύνοδος δεν εισήγαγε νέες διδασκαλίες, αλλά διατύπωσε με ακρίβεια την αποκαλυφθείσα αλήθεια που πάντοτε πίστευε η Εκκλησία. Όπως ο Απόστολος Παύλος προειδοποιεί τους πρεσβυτέρους της Εφέσου στο Αποστολικό ανάγνωσμα (Πράξ. 20:28-30) να προσέχουν "το ποίμνιον, εν ω υμάς το Πνεύμα το Άγιον έθετο επισκόπους" από "λύκους βαρείς", έτσι και οι Πατέρες της Νίκαιας προστάτευσαν το λογικό ποίμνιο του Χριστού.

Το "Ομοούσιον": Λέξη-Κλειδί για την Αλήθεια του Χριστού

Το κεντρικό σημείο της θεολογικής αντιπαράθεσης ήταν η σχέση του Υιού προς τον Πατέρα. Οι Άγιοι Πατέρες, για να εκφράσουν την πλήρη θεότητα του Υιού και την ταυτότητά Του κατ' ουσίαν με τον Πατέρα, χρησιμοποίησαν τον όρο "ομοούσιος" – "ομοούσιον τω Πατρί". Η λέξη αυτή, που σημαίνει "της ίδιας ουσίας" με τον Πατέρα, έγινε το προπύργιο της Ορθοδοξίας. Διακήρυττε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι αληθινός Θεός, συνάναρχος και συναΐδιος με τον Πατέρα, γεννηθείς και ου ποιηθείς, φως εκ φωτός, Θεός αληθινός εκ Θεού αληθινού.

Το Σύμβολον της Νικαίας: Ο Θεμέλιος Λίθος της Πίστεώς μας

Ως καρπός των εργασιών της Συνόδου, οι Πατέρες συνέταξαν τα πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως, γνωστού ως Σύμβολο Νικαίας (το οποίο συμπληρώθηκε αργότερα από τη Β' Οικουμενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη το 381 μ.Χ., γι' αυτό και το ονομάζουμε Σύμβολο Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως). Το Σύμβολο αυτό δεν είναι μια απλή διακήρυξη, αλλά:

• Ένας φραγμός κατά των αιρέσεων: Θέτει τα όρια της ορθής πίστης.

• Μια ομολογία της αλήθειας: Συνοψίζει τις βασικές διδασκαλίες της Εκκλησίας για τον Τριαδικό Θεό, τον Χριστό, το Άγιο Πνεύμα, την Εκκλησία, το Βάπτισμα, την ανάσταση των νεκρών και την αιώνια ζωή.

• Ένας οδηγός για τον πιστό: Βοηθά τον καθένα μας να γνωρίζει τι πιστεύει και γιατί.

• Ένα θεμέλιο ενότητας: Ενώνει τους Ορθοδόξους Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο στην κοινή πίστη.

Η Κληρονομιά των Αγίων Πατέρων: Θάρρος, Σοφία και Αγιότητα

Οι 318 Πατέρες της Νίκαιας δεν ήταν απλώς διανοούμενοι ή επιδέξιοι διπλωμάτες. Ήταν άνδρες βαθιάς πίστης, έντονης προσευχής και ασκητικού βίου. Η θεολογία τους δεν ήταν προϊόν σχολαστικής ενασχόλησης, αλλά καρπός της προσωπικής τους εμπειρίας του Θεού. Είχαν το θάρρος να ομολογήσουν την αλήθεια "ενώπιον βασιλέων και ηγεμόνων" και να υποστούν διωγμούς και εξορίες για την πίστη τους στον Χριστό. Η σοφία τους, φωτισμένη από το Άγιο Πνεύμα, τους επέτρεψε να διακρίνουν την αλήθεια από την πλάνη και να τη διατυπώσουν με σαφήνεια. Η αγιότητά τους ήταν η σφραγίδα της αυθεντικότητας της διδασκαλίας τους.

Η Επικαιρότητα της Νίκαιας Σήμερα: Γιατί μας Αφορά;

Γιατί, όμως, να θυμόμαστε μια Σύνοδο που έγινε πριν από σχεδόν 1700 χρόνια; Η απάντηση είναι απλή: οι αλήθειες που διακήρυξε η Α' Οικουμενική Σύνοδος είναι αιώνιες και η πρόκληση της αίρεσης, σε διάφορες μορφές, είναι πάντα παρούσα. Στη σύγχρονη εποχή, αντιμετωπίζουμε:

• Νέες μορφές Αρειανισμού: Απόψεις που, άμεσα ή έμμεσα, υποβαθμίζουν τη θεότητα του Χριστού ή Τον εξισώνουν με άλλους θρησκευτικούς ηγέτες.

• Θρησκευτικό σχετικισμό και συγκρητισμό: Την αντίληψη ότι όλες οι πίστεις είναι ίδιες ή ότι η αλήθεια είναι υποκειμενική.

• Άγνοια των βασικών δογμάτων: Πολλοί χριστιανοί, δυστυχώς, δεν γνωρίζουν σε βάθος το περιεχόμενο του Συμβόλου της Πίστεώς τους.

• Επιθέσεις κατά της ενότητας της Εκκλησίας: Προσπάθειες διάσπασης που βασίζονται συχνά σε δογματικές παρεκκλίσεις ή προσωπικές φιλοδοξίες.

Οι Άγιοι Πατέρες μας καλούν σήμερα:

1. Σε επαγρύπνηση: Να είμαστε σε θέση να διακρίνουμε την αλήθεια από την πλάνη, τους αληθινούς ποιμένες από τους "λύκους βαρείς".

2. Σε μελέτη της πίστεώς μας: Να γνωρίσουμε το Σύμβολο της Πίστεως και τη διδασκαλία της Εκκλησίας, ώστε να μπορούμε να δώσουμε "λόγον περί της εν ημίν ελπίδος" (Α' Πέτρ. 3:15).

3. Σε ενότητα εν τη αληθεία: Η ενότητα που ζήτησε ο Χριστός στην αρχιερατική Του προσευχή δεν είναι μια ενότητα χωρίς αρχές, αλλά μια ενότητα θεμελιωμένη στην κοινή ομολογία της αποκαλυφθείσης αληθείας.

4. Σε ομολογιακό φρόνημα: Να έχουμε το θάρρος να υπερασπιζόμαστε την πίστη μας με αγάπη, αλλά και με σταθερότητα.

Συμπέρασμα: Τιμώντας τους Πατέρες, Ακολουθώντας την Πίστη τους

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,

Η εορτή των Αγίων 318 Πατέρων της Α' Οικουμενικής Συνόδου δεν είναι μια απλή ιστορική ανάμνηση. Είναι μια πρόσκληση να ανανεώσουμε την αφοσίωσή μας στην Ορθόδοξη πίστη που μας παρέδωσαν. Είναι μια ευκαιρία να ευχαριστήσουμε τον Θεό για αυτούς τους φωστήρες της Εκκλησίας, οι οποίοι με τους αγώνες, τη σοφία και την αγιότητά τους διαφύλαξαν την αλήθεια "άπαξ παραδοθείσαν τοις αγίοις" (Ιούδα 1:3).

Ας τιμήσουμε τη μνήμη τους, όχι μόνο με λόγια, αλλά κυρίως με έργα: μελετώντας και βιώνοντας το Σύμβολο της Πίστεώς μας, παραμένοντας σταθεροί στην παράδοση της Εκκλησίας, και αγωνιζόμενοι να ζήσουμε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Χριστού, του ομοουσίου Υιού και Λόγου του Θεού, του μόνου αληθινού Σωτήρος μας. Διότι, όπως μας υπενθυμίζουν οι Πατέρες, η ορθή πίστη (Ορθοδοξία) είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με την ορθή ζωή (Ορθοπραξία).
Αμήν.

#ΚυριακήΑγίωνΠατέρων #318Πατέρες #ΑΟικουμενικήΣύνοδος #Νίκαια #ΣύμβολοΠίστεως #Ομοούσιος #Ορθοδοξία #ΠνευματικόςΛόγος #Αρειανισμός #ΘεότηταΧριστού #Εκκλησία #Αλήθεια #Πίστη #ΠατέρεςΕκκλησίας