Κυριακή Ε' Λουκά - Ο Πλούσιος και ο Λάζαρος: Μια διαχρονική παραβολή για την αληθινή αξία της ζωής

Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της Κυριακής Ε’ Λουκά

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Λουκ. ιστ΄ 19-31)

Εἶπεν ὁ Κύριος· «Ἄνθρωπός τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ᾿ ἡμέραν λαμπρῶς. Πτωχὸς δέ τις ἦν ὀνόματι Λάζαρος, ὃς ἐβέβλητο πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἡλκωμένος καὶ ἐπιθυμῶν χορτασθῆναι ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τοῦ πλουσίου· ἀλλὰ καὶ οἱ κύνες ἐρχόμενοι ἀπέλειχον τὰ ἕλκη αὐτοῦ.Ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν πτωχὸν καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλπον Ἀβραάμ· ἀπέθανε δὲ καὶ ὁ πλούσιος καὶ ἐτάφη. Καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾷ τὸν Ἀβραὰμ ἀπὸ μακρόθεν καὶ Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ. Καὶ αὐτὸς φωνήσας εἶπε· πάτερ Ἀβραάμ, ἐλέησόν με καὶ πέμψον Λάζαρον ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου, ὅτι ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ.Εἶπε δὲ Ἀβραάμ· τέκνον, μνήσθητι ὅτι ἀπέλαβες σὺ τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου, καὶ Λάζαρος ὁμοίως τὰ κακά· νῦν δὲ ὧδε παρακαλεῖται, σὺ δὲ ὀδυνᾶσαι· καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις μεταξὺ ἡμῶν καὶ ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστήρικται, ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρὸς ὑμᾶς μὴ δύνωνται, μηδὲ οἱ ἐκεῖθεν πρὸς ἡμᾶς διαπερῶσιν. Εἶπε δέ· ἐρωτῶ οὖν σε, πάτερ, ἵνα πέμψῃς αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου· ἔχω γὰρ πέντε ἀδελφούς· ὅπως διαμαρτύρηται αὐτοῖς, ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ ἔλθωσιν εἰς τὸν τόπον τοῦτον τῆς βασάνου. Λέγει αὐτῷ Ἀβραάμ· ἔχουσι Μωυσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν. Ὁ δὲ εἶπεν· οὐχί, πάτερ Ἀβραάμ, ἀλλ᾿ ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτούς, μετανοήσουσιν. Εἶπε δὲ αὐτῷ· εἰ Μωυσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται».

Νεοελληνική Απόδοση:

Είπεν ο Κύριος: «Κάποτε υπήρχε ένας πλούσιος άνθρωπος, ο οποίος εφορούσε πορφύρα και λινά ενδύματα και ζούσε καθημερινώς μέσα σε μεγάλη πολυτέλεια. Κοντά στην πύλη του ήτο ξαπλωμένος ένας πτωχός, ονομαζόμενος Λάζαρος, γεμάτος πληγές, ο οποίος επιθυμούσε να χορτάσει από τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου. Ακόμη και τα σκυλιά συνήθιζαν να έρχονται και να γλύφουν τις πληγές του. Συνέβη δε να πεθάνει ο πτωχός και να φερθεί από τους αγγέλους στον κόλπο του Αβραάμ. Απέθανε δε και ο πλούσιος και ετάφη. Εις τον άδη, όπου εβασανίζετο, σήκωσε τα μάτια του και βλέπει από μακριά τον Αβραάμ και τον Λάζαρο στους κόλπους του. Και εφώναξε και είπε, «Πάτερ Αβραάμ, ελέησέ με και στείλε τον Λάζαρο να βουτήξει την άκρη του δακτύλου του σε νερό και να δροσίσει την γλώσσα μου, διότι υποφέρω μέσα σ’ αυτήν την φλόγα». Αλλ’ ο Αβραάμ είπε, «Παιδί μου, θυμήσου ότι συ απήλαυσες τα αγαθά σου στη ζωή σου όπως και ο Λάζαρος τα κακά· τώρα όμως αυτός εδώ παρηγορείται και συ υποφέρεις. Και εκτός από όλα αυτά, υπάρχει μεταξύ μας ένα μεγάλο χάσμα ώστε να μη μπορούν να περάσουν εκείνοι που θέλουν να διαβούν απ’ εδώ σ’ εσάς, ούτε και απ’ εκεί σ’ εμάς». Τότε είπε, «Σε παρακαλώ λοιπόν, πατέρα, να τον στείλεις στο σπίτι του πατέρα μου, διότι έχω πέντε αδελφούς, να τους νουθετήσει, διά να μη έλθουν και αυτοί εις τον τόπον αυτό των βασάνων». Λέγει σε αυτόν ο Αβραάμ, «Έχουν τον Μωυσή και τους προφήτας, ας τους ακούσουν». Αυτός δε είπε, «Όχι, πάτερ Αβραάμ, αλλ’ εάν κάποιος από τους νεκρούς πάει σ’ αυτούς, θα μετανοήσουν». Αλλ’ ο Αβραάμ τού απήντησε, «Εάν δεν ακούνε τον Μωυσή και τους προφήτας, δεν θα πεισθούν και αν ακόμη αναστηθεί κάποιος από τους νεκρούς».

Κήρυγμα

Αγαπητοί μου αδελφοί εν Χριστώ,

Η σημερινή Ευαγγελική περικοπή, η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου, ηχεί σαν καμπάνα στα αυτιά μας, ξυπνώντας μας από τον λήθαργο της υλικής ευμάρειας και της πνευματικής αδράνειας. Μας καλεί να αναλογιστούμε την αληθινή αξία της ζωής, να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητές μας και να στραφούμε προς τον Θεό και τον πλησίον, με ορίζοντα όχι τα επίγεια και φθαρτά χρόνια, αλλά την αιωνιότητα και την νεότητα που χαρίζει η Βασιλεία των Ουρανών.

Ο πλούσιος της παραβολής, ντυμένος με πορφύρα και βύσσο, απολαμβάνει καθημερινά πλούσια γεύματα και ζει μέσα στην χλιδή και την αφθονία. Δίπλα του, όμως, στην πόρτα του σπιτιού του, βρίσκεται ο Λάζαρος, ένας άνθρωπος φτωχός και άρρωστος, γεμάτος πληγές, που επιθυμεί να χορτάσει έστω και με τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι του πλουσίου.

Η εικόνα αυτή, αδελφοί μου, είναι μια σκληρή πραγματικότητα που συναντάμε και σήμερα γύρω μας. Πόσοι άνθρωποι ζουν μέσα στην υλική ευμάρεια, αδιαφορώντας για τον πόνο και την ανάγκη των συνανθρώπων τους; Πόσοι κλείνουν τα μάτια τους μπροστά στην φτώχεια, την πείνα, την αδικία; Πόσοι ζουν με μοναδικό ορίζοντα την ικανοποίηση των υλικών τους αναγκών, ξεχνώντας την πνευματική τους υπόσταση και την αιώνια προοπτική τους;

Ο πλούσιος της παραβολής δεν είναι απλώς ένας πλούσιος άνθρωπος. Είναι ένας άνθρωπος εγωκεντρικός, αδιάφορος, τυφλωμένος από τον πλούτο του και την προσκόλλησή του στα εγκόσμια. Δεν βλέπει τον Λάζαρο, δεν ακούει την κραυγή αγωνίας του. Ζει αποκλειστικά για τον εαυτό του, ικανοποιώντας τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, χωρίς να σκέφτεται την αιωνιότητα και την Κρίση του Θεού. Ίσως να σκεφτόταν: "Έχω τα πάντα, γιατί να ασχοληθώ με τον φτωχό; Τι με νοιάζει εμένα;" Αυτή η αδιαφορία, αδελφοί μου, είναι που τον οδηγεί στην καταδίκη.

Ο Λάζαρος, από την άλλη, αποτελεί σύμβολο υπομονής, πίστης και ελπίδας. Παρά την άθλια κατάστασή του, δεν χάνει την πίστη του στον Θεό. Περιμένει με υπομονή την ελεημοσύνη, όχι μόνο από τον πλούσιο, αλλά και από τον Θεό. Ο Λάζαρος, μέσα στον πόνο και την δοκιμασία, έχει στραμμένο το βλέμμα του στην αιωνιότητα, στην αληθινή ζωή που δεν έχει τέλος. Μέσα από την πίστη του, βρίσκει την δύναμη να υπομένει και να ελπίζει.

Ο θάνατος έρχεται για όλους, πλούσιους και φτωχούς. Και τότε, η κατάσταση αντιστρέφεται. Ο πλούσιος βασανίζεται στον Άδη, ενώ ο Λάζαρος αναπαύεται στην αγκαλιά του Αβραάμ. Και εκεί, στον Άδη, ο πλούσιος μετανιώνει. Ζητά έστω και μια σταγόνα νερό για να δροσιστεί, αλλά είναι πλέον αργά.

Η αντιστροφή αυτή δεν είναι μια πράξη εκδίκησης από την πλευρά του Θεού. Είναι η φυσική συνέπεια των επιλογών που έκαναν οι δύο άνδρες κατά την διάρκεια της ζωής τους. Ο πλούσιος επέλεξε να ζήσει εγωιστικά, αδιαφορώντας για τον πλησίον του και την αιωνιότητα. Ο Λάζαρος επέλεξε να ζήσει με πίστη και υπομονή, εμπιστευόμενος στην αγάπη του Θεού.

Ας δούμε τώρα, αδελφοί μου, πώς η παραβολή αυτή αντικατοπτρίζεται στην σημερινή πραγματικότητα. Ζούμε σε μια εποχή που κυριαρχείται από τον υλισμό, τον καταναλωτισμό και τον ατομικισμό. Πολλοί άνθρωποι σήμερα ζουν στην χλιδή και την αφθονία, ενώ άλλοι στερούνται τα βασικά αγαθά. Η κοινωνική ανισότητα, η φτώχεια, η πείνα, η αδικία μας θυμίζουν την τραγική πραγματικότητα του πλουσίου και του Λαζάρου. Μήπως και εμείς, αδελφοί μου, έχουμε τυφλωθεί από την λάμψη του κόσμου τούτου; Μήπως έχουμε ξεχάσει την αληθινή αξία της ζωής;

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας την παραβολή, τονίζει: "Ουκ έστι πλούτος ο χρυσός, ουδέ η αργυρά, αλλ' η του Θεού γνώσις". Δηλαδή, αληθινός πλούτος δεν είναι τα υλικά αγαθά, αλλά η γνώση του Θεού και η τήρηση των εντολών Του. Ας μην εναποθέτουμε την ελπίδα μας στα εφήμερα και φθαρτά, αλλά στον αιώνιο Θεό.

Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αποφύγουμε την παγίδα του πλουσίου και να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Λαζάρου;

Πρώτον, ας καλλιεργήσουμε την ευαισθησία και την συμπόνια προς τον πλησίον μας. Ας ανοίξουμε τα μάτια μας και ας δούμε τον πόνο και την ανάγκη των συνανθρώπων μας. Ας μην αδιαφορούμε για την φτώχεια, την πείνα, την αδικία. Ας θυμόμαστε τα λόγια του Κυρίου: "Εφ' όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε" (Ματθ. 25, 40). Κάθε φορά που βοηθάμε έναν συνάνθρωπό μας που έχει ανάγκη, βοηθάμε τον ίδιο τον Χριστό.

Δεύτερον, ας προσφέρουμε πρακτική βοήθεια σε όσους έχουν ανάγκη. Ας μοιραστούμε τα αγαθά μας με τους φτωχούς και τους αδύναμους. Ας μην ξεχνάμε ότι η ελεημοσύνη δεν είναι μόνο η υλική βοήθεια, αλλά και η ηθική στήριξη, η παρηγοριά, η αγάπη. Μια καλή κουβέντα, ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά μπορούν να κάνουν θαύματα.

Τρίτον, ας αγωνιστούμε για την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα. Ας υψώσουμε την φωνή μας ενάντια στην αδικα και την εκμετάλλευση. Ας εργαστούμε για την δημιουργία μιας κοινωνίας όπου όλοι οι άνθρωποι θα έχουν ίσες ευκαιρίες και θα ζουν με αξιοπρέπεια. Ας μην κάνουμε τα στραβά μάτια στην αδικία, αλλά ας αγωνιστούμε για έναν κόσμο πιο δίκαιο και αγαπημένο.

Τέταρτον, ας μην ξεχνάμε ότι η ζωή αυτή είναι πρόσκαιρη και ότι η αιώνια ζωή είναι το ύψιστο αγαθό. Ας ζήσουμε με πίστη, ελπίδα και αγάπη, ώστε να αξιωθούμε και εμείς της Βασιλείας των Ουρανών. Ας ζήσουμε με ορίζοντα την αιωνιότητα, την νεότητα και την αληθινή ζωή που προσφέρει ο Χριστός, και όχι τα επίγεια και φθαρτά. Ας μην αφήνουμε τον φόβο του θανάτου να μας παραλύει, αλλά ας τον αντιμετωπίζουμε με θάρρος και ελπίδα, γνωρίζοντας ότι ο Χριστός νίκησε τον θάνατο και μας άνοιξε τις πύλες της αιώνιας ζωής.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει: "Ουκ έστι θάνατος, αδελφοί, αλλ' ύπνος". Ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή της αληθινής ζωής. Ας μην φοβόμαστε τον θάνατο, αλλά ας τον αντιμετωπίζουμε με θάρρος και ελπίδα, γνωρίζοντας ότι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός νίκησε τον θάνατο και μας άνοιξε τις πύλες της αιώνιας ζωής. Ο θάνατος είναι η μετάβαση σε μια άλλη ζωή, πιο αληθινή και πιο όμορφη.

Ας κλείσουμε, αδελφοί μου, με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου: "Μη συσχηματίζεσθε τω αιώνι τούτω, αλλα μεταμορφούσθε τη ανακαινώσει του νοός υμών, εις το δοκιμάζειν υμάς τί το θέλημα του Θεού, το αγαθόν και ευάρεστον και τέλειον" (Ρωμ. 12, 2). Ας μην ακολουθούμε την νοοτροπία του κόσμου τούτου, με την προσκόλληση στα υλικά αγαθά και την αδιαφορία για τον πλησίον, αλλά ας ανανεώνουμε τον νου μας και ας ζούμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, με ορίζοντα την αιωνιότητα και την αγάπη. Αμήν.

Και ας μην ξεχνάμε ποτέ, αδελφοί μου, ότι ο Θεός είναι αγάπη. Μας αγαπά όλους, πλούσιους και φτωχούς, και θέλει να μας σωθούμε όλοι. Ας Τον εμπιστευτούμε και ας αφεθούμε στην αγάπη Του.