Κυριακή του Ασώτου: Μετάνοια, Επιστροφή & Καθημερινή Ζωή

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Λουκ. ιε’ 11-32)

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολὴν ταύτην· Ἄνθρωπός τις εἶχε δύο υἱούς. Καὶ εἶπεν ὁ νεώτερος αὐτῶν τῷ πατρί· Πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον. Καὶ μετ’ οὐ πολλὰς ἡμέρας συναγαγὼν ἅπαντα ὁ νεώτερος υἱὸς ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν, καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισεν τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως. Δαπανήσαντος δὲ αὐτοῦ πάντα ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρός κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην, καὶ αὐτὸς ἤρξατο ὑστερεῖσθαι. Καὶ πορευθεὶς ἐκολλήθη ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκείνης, καὶ ἔπεμψεν αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὐτοῦ βόσκειν χοίρους. Καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι, καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ. Εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν εἶπε· πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ὧδε ἀπόλλυμαι! Ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῷ· πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου· οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου· ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου. Καὶ ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ. Ἒτι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχοντος εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἐσπλαγχνίσθη, καὶ δραμὼν ἐπέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ κατεφίλησεν αὐτόν. Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ υἱὸς· Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου. Εἶπε δὲ ὁ πατὴρ πρὸς τοὺς δούλους αὐτοῦ· Ἐξενέγκατε τὴν στολὴν τὴν πρώτην καὶ ἐνδύσατε αὐτόν, καὶ δότε δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ὑποδήματα εἰς τοὺς πόδας, καὶ ἐνέγκαντες τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν θύσατε, καὶ φαγόντες εὐφρανθῶμεν, ὅτι οὗτος ὁ υἱός μου νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησεν, καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη. Καὶ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι. Ἦν δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ· καὶ ὡς ἐρχόμενος ἤγγισε τῇ οἰκίᾳ, ἤκουσε συμφωνίας καὶ χορῶν, καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων ἐπυνθάνετο τί εἴη ταῦτα. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει, καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν, ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν. Ὠργίσθη δὲ καὶ οὐκ ἤθελεν εἰσελθεῖν. Ὁ οὖν πατὴρ αὐτοῦ ἐξελθὼν παρεκάλει αὐτόν. Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπε τῷ πατρὶ· Ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι καὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον, καὶ ἐμοὶ οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον ἵνα μετὰ τῶν φίλων μου εὐφρανθῶ· ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὗτος, ὁ καταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορνῶν, ἦλθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ· Τέκνον, σὺ πάντοτε μετ’ ἐμοῦ εἶ, καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν· εὐφρανθῆναι δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη.

Νεοελληνική Απόδοση:

Είπεν ο Κύριος αυτή την παραβολή: «Κάποιος άνθρωπος είχε δύο γιούς. Ο μικρότερος απ΄ αυτούς είπε στον πατέρα του: «Πατέρα, δώσε μου το μερίδιο της περιουσίας που μου αναλογεί»· κι εκείνος τους μοίρασε την περιουσία. Ύστερα από λίγες μέρες, ο μικρότερος γιός τα μάζεψε όλα και έφυγε σε χώρα μακρινή. Εκεί σκόρπισε την περιουσία του κάνοντας άσωτη ζωή. Όταν τα ξόδεψε όλα, έτυχε να πέσει μεγάλη πείνα στη χώρα εκείνη, και άρχισε κι αυτός να στερείται. Πήγε λοιπόν κι έγινε εργάτης σε έναν από τους πολίτες εκείνης της χώρας, ο οποίος τον έστειλε στα χωράφια του να βόσκει χοίρους. Έφτασε στο σημείο να θέλει να χορτάσει με τα ξυλοκέρατα που έτρωγαν οι χοίροι, αλλά κανένας δεν του έδινε. Τελικά συνήλθε και είπε: «Πόσοι εργάτες του πατέρα μου έχουν περίσσιο ψωμί, κι εγώ εδώ πεθαίνω της πείνας! Θα σηκωθώ και θα πάω στον πατέρα μου και θα του πω: πατέρα, αμάρτησα στο Θεό και σ΄ εσένα· δεν είμαι άξιος πιά να λέγομαι γιός σου· κάνε με σαν έναν από τους εργάτες σου.» Σηκώθηκε, λοιπόν, και ξεκίνησε να πάει στον πατέρα του. Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον σπλαχνίστηκε, έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον καταφιλούσε. Τότε ο γιός του, τού είπε: «Πατέρα, αμάρτησα στο Θεό και σ΄ εσένα και δεν αξίζω να λέγομαι παιδί σου». Ο πατέρας όμως γύρισε στους δούλους του και τους διέταξε: «Βγάλτε γρήγορα την καλύτερη στολή και ντύστε τον· φορέστε του δαχτυλίδι στο χέρι και δώστε του υποδήματα. Φέρτε το σιτευτό μοσχάρι και σφάξτε το να φάμε και να ευφρανθούμε, γιατί αυτός ο γιός μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε». Έτσι άρχισαν να ευφραίνονται. Ο μεγαλύτερος γιός του βρισκόταν στο χωράφι· και καθώς ερχόταν και πλησίαζε στο σπίτι, άκουσε μουσικές και χορούς. Φώναξε, λοιπόν, έναν από τους υπηρέτες και ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει. Εκείνος του είπε: «γύρισε ο αδελφός σου, κι ο πατέρας σου έσφαξε το σιτευτό μοσχάρι, γιατί του ήρθε πίσω γερός». Αυτός τότε θύμωσε και δεν ήθελε να μπει μέσα. Ο πατέρας του βγήκε και τον παρακαλούσε, εκείνος όμως του αποκρίθηκε: «εγώ τόσα χρόνια σου δουλεύω, και ποτέ δεν παράκουσα καμιά εντολή σου· κι όμως σ΄ εμένα δεν έδωσες ποτέ ένα κατσίκι για να ευφρανθώ με τους φίλους μου. Όταν όμως ήρθε αυτός ο γιός σου, που κατασπατάλησε την περιουσία σου με πόρνες, έσφαξες για χάρη του το σιτευτό μοσχάρι». Κι ο πατέρας του, του απάντησε: «παιδί μου, εσύ είσαι πάντοτε μαζί μου κι ο,τι είναι δικό μου είναι και δικό σου. Έπρεπε όμως να ευφρανθούμε και να χαρούμε, γιατί ο αδελφός σου αυτός ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε».

Κήρυγμα

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Σήμερα, Κυριακή του Ασώτου, στεκόμαστε ενώπιον μιας από τις πιο συγκλονιστικές παραβολές της Αγίας Γραφής, ένα διαχρονικό μάθημα αγάπης, συγχώρεσης και επιστροφής. Η Εκκλησία μας, σοφά καθοδηγούμενη από το Άγιο Πνεύμα, μας προσκαλεί να βυθιστούμε στα νοήματα αυτής της παραβολής, να αντλήσουμε διδάγματα για τη δική μας πνευματική πορεία και να βρούμε πρακτικές εφαρμογές για την καθημερινή μας ζωή.

Ο νεότερος γιος, παρασυρμένος από την ψευδαίσθηση της ελευθερίας, ζητά το μερίδιό του και φεύγει μακριά από τον πατέρα του. Η "μακρινή χώρα" δεν είναι απλώς ένας γεωγραφικός τόπος. Είναι η κατάσταση της απομάκρυνσης από τον Θεό, η αμαρτία, η προσκόλληση σε εφήμερα και υλικά αγαθά. Είναι η χώρα όπου η ψυχή βιώνει πνευματική πείνα, αποξένωση και λήθη του Θεού.

Πόσοι από εμάς, αλήθεια, δεν έχουμε βρεθεί, σε κάποια φάση της ζωής μας, σε μια τέτοια "μακρινή χώρα"; Πόσοι δεν έχουμε παρασυρθεί από τις σειρήνες του σύγχρονου κόσμου, τις ψεύτικες υποσχέσεις μιας ευδαιμονίας που βασίζεται στην ύλη, στην καλοπέραση, στην κοινωνική καταξίωση; Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας προειδοποιεί: "Ουδέν ούτως αποξενεί του Θεού, ως η αμαρτία." Η αμαρτία μας απομακρύνει από την πηγή της ζωής, τον Δημιουργό μας, και μας αφήνει κενούς, ανικανοποίητους. Σήμερα, η αχαλίνωτη κατανάλωση, η αποθέωση του εγώ, η άμεση ηδονή, προβάλλονται ως πρότυπα, οδηγώντας πολλούς σε μια βαθιά εσωτερική κενότητα.

Στην ξένη χώρα, ο άσωτος γιος σπαταλά την περιουσία του σε άσωτη ζωή, νομίζοντας πως βρήκε την ευτυχία. Σύντομα, όμως, η πρόσκαιρη απόλαυση δίνει τη θέση της στην πικρή γεύση της αποτυχίας. Φτάνει στο έσχατο σημείο της ταπείνωσης, να βόσκει χοίρους και να επιθυμεί να χορτάσει με τα ξυλοκέρατα. Αυτή η εικόνα είναι συγκλονιστική. Αποκαλύπτει την πνευματική γύμνια και την εξαθλίωση που βιώνει η ψυχή όταν στερείται την χάρη του Θεού. Μας θυμίζει τα λόγια του Αγίου Αυγουστίνου: "Ανήσυχη είναι η καρδιά μας, Κύριε, μέχρι να αναπαυθεί εν Σοί."

Πολλοί άνθρωποι σήμερα, κυνηγώντας την υλική ευημερία και την κοινωνική αναγνώριση, βιώνουν μια παρόμοια εσωτερική κενότητα. Αισθάνονται μια ανικανοποίητη δίψα, μια πείνα που δεν χορταίνεται με υλικά αγαθά. Ψάχνουν το νόημα της ζωής σε λάθος κατεύθυνση.

Μέσα στην απόγνωσή του, ο άσωτος "εις εαυτόν ελθών", συναισθάνεται την πτώση του. Θυμάται την πατρική αγάπη και αποφασίζει να επιστρέψει. Αυτή είναι η ουσία της μετάνοιας: η ειλικρινής συντριβή της καρδιάς, η αναγνώριση του λάθους, η ταπείνωση και η επιστροφή στον Θεό. Δεν είναι απλώς μια τυπική συγγνώμη, αλλά μια βαθιά αλλαγή νοοτροπίας και ζωής.

Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε αυτή τη μετάνοια στην καθημερινή μας ζωή;

1. Αυτογνωσία: Ας κάνουμε μια ειλικρινή ενδοσκόπηση. Ποιες είναι οι "μακρινές χώρες" στη δική μας ζωή; Πού έχουμε απομακρυνθεί από τον Θεό; Όπως συμβουλεύει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: "Γνώθι σεαυτόν, και γνώση τον Θεόν."

2. Τακτική Εξομολόγηση: Ας μην ντρεπόμαστε να εξομολογούμαστε τα αμαρτήματά μας στον πνευματικό μας. Η εξομολόγηση είναι λουτρό καθαρμού, μας ανακουφίζει και μας συμφιλιώνει με τον Θεό.

3. Αγώνας κατά των Παθών: Να εντοπίσουμε τα πάθη που μας κυριεύουν και να αγωνιστούμε να τα νικήσουμε με την βοήθεια της προσευχής, της νηστείας και της ελεημοσύνης.

4. Συγχώρεση: Να συγχωρούμε όσους μας έβλαψαν. Η συγχώρεση είναι απαραίτητη για την δική μας πνευματική υγεία.

Ο πατέρας, βλέποντας τον γιο του από μακριά, "εσπλαγχνίσθη". Η ευσπλαχνία του Θεού είναι απεριόριστη. Δεν περιμένει τον άσωτο να φτάσει, αλλά τρέχει να τον προϋπαντήσει, τον αγκαλιάζει, τον φιλάει, τον ντύνει με την "στολήν την πρώτην", την στολή της χάριτος. Του δίνει πίσω την αξιοπρέπειά του.

Αυτή η εικόνα της πατρικής αγκαλιάς είναι η καρδιά της παραβολής. Μας υπενθυμίζει ότι η αγκαλιά του Θεού είναι πάντα ανοιχτή, περιμένοντας την επιστροφή μας. Δεν έχει σημασία πόσο μακριά έχουμε φύγει, πόσο έχουμε αμαρτήσει. Η αγάπη του Θεού είναι μεγαλύτερη από κάθε αμαρτία.

Η επιστροφή μας εκφράζεται έμπρακτα:

1. Προσευχή: Ας αφιερώνουμε χρόνο καθημερινά για προσευχή, συνομιλία με τον Θεό.

2. Μελέτη του Λόγου του Θεού: Να διαβάζουμε τακτικά την Αγία Γραφή και τα πατερικά κείμενα.

3. Συμμετοχή στη Λατρευτική Ζωή: Να εκκλησιαζόμαστε, να συμμετέχουμε στα μυστήρια, ιδιαίτερα στη Θεία Κοινωνία.

4. Έργα Αγάπης και Ελεημοσύνης: Να βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, να προσφέρουμε την αγάπη μας στους έχοντες ανάγκη.

Στον σημερινό κόσμο, ο "άσώτος βίος" συχνά εξιδανικεύεται. Η άμεση ηδονή, η αχαλίνωτη κατανάλωση, η αποθέωση του "εγώ", είναι φαινόμενα που μας περιβάλλουν. Γι' αυτό, χρειάζεται διαρκής εγρήγορση. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις επιλογές μας, να μην παρασυρόμαστε από τα ψεύτικα πρότυπα, να θυμόμαστε πάντα ότι η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στην ένωση με τον Θεό. Ο Απόστολος Παύλος μας προτρέπει: "Βλέπετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ᾿ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι." (Εφεσ. 5:15-16). Ας μην απελπιζόμαστε από τα λάθη μας. Ας μιμηθούμε τον άσωτο γιο, ας επιστρέψουμε με ταπείνωση και μετάνοια στον Πατέρα μας.

Αδελφοί μου, η παραβολή του Ασώτου είναι μια πρόσκληση για επιστροφή, μια πρόσκληση για αληθινή ζωή. Ας την ακούσουμε με ανοιχτή καρδιά και ας την εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας. Ας αγωνιστούμε να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, προσμένοντας την Βασιλεία Του.

Αμήν.