Μεγάλη Δευτέρα: Ο Πάγκαλος Ιωσήφ, η Άκαρπη Συκιά & το Νόημα για Εμάς

Αγαπητοί αδελφοί εν Κυρίω, ευλογημένο ξεκίνημα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος!

Με τη χάρη του Θεού, εισερχόμαστε σήμερα, Μεγάλη Δευτέρα, στην κατανυκτικότερη περίοδο του εκκλησιαστικού έτους. Είναι η εβδομάδα των Παθών του Κυρίου μας, Ιησού Χριστού, μια πορεία προς τον Σταυρό και την Ανάσταση, που καλούμαστε όλοι να βιώσουμε με συντριβή καρδιάς, προσευχή και πνευματική εγρήγορση.

Ο σημερινός μας λόγος θα εστιάσει στο τι ακριβώς μας καλεί η Εκκλησία μας να θυμηθούμε και να διδαχθούμε αυτή τη Μεγάλη Δευτέρα. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη σε δύο κεντρικά θέματα, πλούσια σε συμβολισμούς και διδάγματα για τη ζωή μας: τη μνήμη του Παγκάλου Ιωσήφ και το περιστατικό της ξηρανθείσης συκής.

1. Ο Πάγκαλος Ιωσήφ: Προτύπωση του Χριστού

Ας πάμε πίσω, στα βάθη της Παλαιάς Διαθήκης, στο βιβλίο της Γενέσεως (κεφ. 37-50). Ο Ιωσήφ, ο αγαπημένος γιος του Πατριάρχη Ιακώβ, γίνεται αντικείμενο φθόνου από τα αδέλφια του. Τον πουλούν δούλο στην Αίγυπτο, λέγοντας ψέματα στον πατέρα τους ότι τον κατασπάραξε άγριο θηρίο. Στην Αίγυπτο, ο Ιωσήφ, παρά τις αδικίες και τις συκοφαντίες (θυμηθείτε την ιστορία με τη γυναίκα του Πετεφρή), παραμένει πιστός στον Θεό, αγνός και ενάρετος. Ρίχνεται στη φυλακή άδικα, αλλά η σοφία και η αρετή του τον οδηγούν τελικά να γίνει ο δεύτερος ισχυρότερος άνδρας στην Αίγυπτο, μετά τον Φαραώ. Και το σπουδαιότερο; Όταν τα αδέλφια του, λόγω λιμού, καταφεύγουν στην Αίγυπτο για βοήθεια, εκείνος όχι μόνο τους συγχωρεί, αλλά και τους σώζει από τον θάνατο.

Γιατί τον θυμόμαστε σήμερα; Διότι ο Ιωσήφ, όπως μας διδάσκει η Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας μας, είναι μια ζωντανή προεικόνιση (τύπος) του ίδιου του Χριστού.

• Προδόθηκε: Όπως ο Ιωσήφ πουλήθηκε από τους αδελφούς του για αργύρια, έτσι και ο Χριστός προδόθηκε από τον μαθητή του, τον Ιούδα, για τριάντα αργύρια.

• Υπέφερε άδικα: Ο Ιωσήφ συκοφαντήθηκε και φυλακίστηκε άδικα, όπως και ο Χριστός υπέστη ψευδείς κατηγορίες, εξευτελισμούς και τελικά τον Σταυρικό θάνατο, όντας αναμάρτητος.

• Αντιστάθηκε στον πειρασμό: Ο Ιωσήφ αντιστάθηκε σθεναρά στην αμαρτία (με τη γυναίκα του Πετεφρή), δείχνοντας την αγνότητα που χαρακτηρίζει και τον Χριστό.

• Κατέβηκε και ανέβηκε: Ο Ιωσήφ "κατέβηκε" στον λάκκο και στη φυλακή, για να "ανέβει" μετά σε δόξα. Έτσι κι ο Χριστός κατέβηκε στον Άδη για να κηρύξει στους νεκρούς και ανελήφθη εν δόξη στους ουρανούς.

• Έσωσε τον λαό του: Ο Ιωσήφ έσωσε την οικογένειά του (τον αρχαίο Ισραήλ) από τον φυσικό λιμό. Ο Χριστός έσωσε ολόκληρη την ανθρωπότητα από τον πνευματικό λιμό και τον αιώνιο θάνατο.

Η ιστορία του Ιωσήφ μας μιλάει κατευθείαν στην καρδιά. Πόσοι από εμάς δεν έχουμε νιώσει την πίκρα της προδοσίας από ανθρώπους που αγαπούσαμε; Πόσες φορές δεν έχουμε αδικηθεί ή συκοφαντηθεί; Ο Ιωσήφ μας δείχνει τον δρόμο: όχι της εκδίκησης, αλλά της πίστης στον Θεό, της καρτερίας στις δοκιμασίες και, τελικά, της συγχώρησης. Μας καλεί να δούμε πέρα από την αδικία, στο σχέδιο του Θεού που μπορεί να μετατρέψει ακόμα και το κακό σε καλό. Μας ρωτάει: Όταν σε πληγώνουν, απαντάς με κακία ή προσπαθείς, με τη δύναμη του Θεού, να συγχωρέσεις και να διατηρήσεις την εσωτερική σου αγνότητα;

2. Η Άκαρπη Συκιά: Σύμβολο Πνευματικής Ακαρπίας

Το δεύτερο γεγονός που θυμόμαστε είναι η ξηρανθείσα συκιά (Ματθαίος 21:18-22, Μάρκος 11:12-14, 20-25). Ο Χριστός, πεινασμένος, πλησιάζει μια συκιά που είχε πλούσια φύλλα, αλλά καθόλου καρπούς. Τότε την καταράστηκε λέγοντας: «Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα» (Κανένας καρπός να μη βγει από σένα στον αιώνα). Και η συκιά ξεράθηκε αμέσως.

Τι συμβολίζει αυτό; Η συκιά με τα πολλά φύλλα και χωρίς καρπούς, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, συμβολίζει:

• Την υποκρισία: Εκείνους που έχουν εξωτερική ευλάβεια (τα "φύλλα" των τύπων, των νηστειών, των προσευχών), αλλά τους λείπει η ουσία: η αγάπη, η μετάνοια, τα καλά έργα (οι "καρποί" του Πνεύματος).

• Την πνευματική ακαρπία: Κάθε ψυχή που δέχεται τα δώρα του Θεού (τη διδασκαλία, τη χάρη των μυστηρίων), αλλά δεν τα αξιοποιεί για να παράγει πνευματικούς καρπούς.

• Ιστορικά, τη Συναγωγή των Ιουδαίων: Που είχε τον Νόμο και τους Προφήτες ("φύλλα"), αλλά απέρριψε τον Μεσσία, τον καρπό της πίστης ("καρπός").

Αυτό το περιστατικό είναι ένας δυνατός καθρέφτης για τον καθένα μας. Ας αναρωτηθούμε με ειλικρίνεια: Μήπως κι εμείς μοιάζουμε με αυτή τη συκιά; Μήπως η χριστιανική μας ζωή περιορίζεται στα "φύλλα"; Πάμε στην εκκλησία, κάνουμε τον σταυρό μας, μπορεί να νηστεύουμε κιόλας, αλλά η καρδιά μας παραμένει σκληρή, γεμάτη κρίση, φθόνο, γκρίνια; Παράγουμε καρπούς αγάπης, ειρήνης, μακροθυμίας, πραότητας, εγκράτειας (Γαλ. 5:22-23); Ή μήπως είμαστε απλά "χριστιανοί στα χαρτιά", με ωραία εμφάνιση αλλά άδειοι από μέσα;

Ο Χριστός δεν ήρθε για να βρει απλά "φύλλα" σε εμάς. Ήρθε για να βρει "καρπούς". Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η κατεξοχήν ευκαιρία να ελέγξουμε τον εαυτό μας. Να δούμε αν η πίστη μας είναι ζωντανή, αν μεταφράζεται σε έργα αγάπης και μετάνοιας. Η κατάρα της συκιάς είναι μια προειδοποίηση: η πνευματική ακαρπία, η υποκρισία, δεν έχουν θέση στη Βασιλεία του Θεού. Ο Κύριος ζητάει αυθεντικότητα και καρποφορία.

Η Μεγάλη Δευτέρα, λοιπόν, μας καλεί:

• Να μιμηθούμε την καρτερία, την αγνότητα και τη συγχωρητικότητα του Ιωσήφ, βλέποντας σε αυτόν τον ίδιο τον Χριστό που πάσχει για εμάς.

• Να αποστραφούμε την υποκρισία και την πνευματική τεμπελιά της άκαρπης συκιάς.

• Να μπούμε σε μια διαδικασία αυτοεξέτασης και μετάνοιας, ζητώντας από τον Θεό να μας βοηθήσει να γίνουμε δέντρα καρποφόρα στην αυλή Του.

Ας μην αφήσουμε αυτή την Αγία Εβδομάδα να περάσει σαν μια απλή συνήθεια. Ας την κάνουμε μια πραγματική ευκαιρία για πνευματική αναγέννηση. Ας ακολουθήσουμε τον Νυμφίο Χριστό, που έρχεται "εν τω μέσω της νυκτός", με τις λαμπάδες της ψυχής μας αναμμένες και γεμάτες με το λάδι της πίστης και των καλών έργων (Παραβολή των Δέκα Παρθένων, που ακούγεται στους όρθρους αυτών των ημερών).

Ας είναι η πορεία μας αυτή την εβδομάδα, μια πορεία προς την αληθινή ζωή, τη ζωή που ανθίζει και καρποφορεί εν Χριστώ Ιησού, τω Κυρίω ημών.

Αμήν.